Zeven vragen over de studentenraads verkiezingen

Je kunt je stem uitbrengen op woensdag 11 en donderdag 12 mei. Wat doet de studentenraad (sr) eigenlijk? (En zes andere vragen over de verkiezingen).

1. Wat doet de studentenraad?
Hoe lang van tevoren moeten studenten zich inschrijven voor een tentamen? Hoeveel geld moet de TU steken in studentenwelzijn? Om ervoor te zorgen dat studenten en medewerkers worden gehoord tijdens het maken van dit soort beslissingen heeft elke universiteit een wettelijk medezeggenschapsorgaan. Op de TU Delft is de medezeggenschap opgedeeld in twee raden: de ondernemingsraad voor medewerkers en de centrale studentenraad voor, jawel, studenten. De sr wisselt elk jaar van samenstelling en overlegt maandelijks met het college van bestuur (cvb), dat de TU bestuurt. De studentenraad heeft adviesbevoegdheden op het gebied van onder meer onderwijs, organisatie, bestuur en financiële ondersteuning van studenten. Dat houdt in dat ze advies mogen uitbrengen over plannen van het cvb. Over een aantal onderwerpen heeft de sr instemmingsrecht, wat betekent dat plannen van de universiteit pas kunnen doorgaan als de sr ermee heeft ingestemd. Ook heeft de studentenraad initiatiefrecht: raadsleden kunnen zelf ideeën aandragen om onderwijs en studentzaken te verbeteren. De studentenraad is opgedeeld in twee partijen: Lijst Bèta en Oras. Het raadslidmaatschap is een fulltime functie. Naast de centrale studentenraad heeft elke faculteit een eigen raad, de zogeheten facultaire studentenraad. Deze raad buigt zich over zaken die binnen één faculteit spelen, zoals de naleving van het tentamenreglement.

2. Gebruikt de studentenraad het instemmingsrecht weleens?
Het instemmingsrecht geldt voor onder meer het instellingsplan– waarin eens in de vier jaar de lange termijnkoers van de TU wordt beschreven – en voor regelingen rondom tentamens. Lijst Bèta en Oras hebben afgelopen jaar geen beslissingen geblokkeerd met het instemmingsrecht. “Maar zowel Lijst Bèta als Oras hebben dit recht wél gebruikt om ervoor te zorgen dat studenten ook iets terugkregen toen de regeling rond tentameninschrijvingen (OER) werd gewijzigd”, vertelt Oras-voorzitter Maarten de Nooijer. Saraf Nawar, voorzitter van Lijst Bèta vult hem aan. “Het cvb wilde de uiterlijke inschrijftermijn voor tentamens terugschroeven van zes dagen van tevoren naar veertien dagen van tevoren, een termijn die ook vóór de coronacrisis gangbaar was. Die zes dagen bleken namelijk niet werkbaar voor docenten en ondersteunend personeel. Daar konden we best inkomen, maar voor studenten was het een achteruitgang. In plaats van dwarsliggen hebben we er voor gekozen om iets terug te vragen. Studenten krijgen nu op Brightspace een melding wanneer ze zich kunnen inschrijven voor een tentamen. Dat verkleint de kans dat ze vergeten om dit te doen. In onze ogen is dat echt winst.”

3. Hoe zit het met het initiatiefrecht?
Saraf Nawar van Lijst Bèta: “We hebben met ons initiatiefrecht een diversiteits & inclusie-plan gemaakt en de universiteit overgehaald om geld vrij te maken voor studenten en studentenorganisaties die een activiteit willen organiseren op het vlak van diversity & inclusion. Het gaat om 100 duizend euro verdeeld over vier jaar, dus 25 duizend euro per jaar. Vanaf aankomend jaar kunnen studenten hun plannen aan het fonds voorleggen. We hoorden namelijk van studentenorganisaties dat ze meer aan diversiteit en inclusie willen doen, maar dat hun plannen spaak lopen op geldgebrek. Hopelijk verandert dat met dit fonds.”

Maarten de Nooijer van Oras: “We hoorden dat andere universiteiten menstruatieproducten aanboden in faculteiten. Dat wilden we ook op de TU. Dit is immers een basisbehoefte. We hebben een plan gemaakt en dat voorgelegd aan het cvb. Inmiddels draaien er op vier faculteiten pilots met menstruatieproducten in automaten. We gaan het eind dit jaar evalueren en hopelijk kunnen we het daarna TU-breed aanbieden.”

4. Hoe en op wie kun je stemmen?
Het stemmen gebeurt digitaal en doe je op woensdag 11 mei en donderdag 12 mei. De digitale stembussen openen woensdag om 08.00 uur en sluiten donderdag om 17.00 uur. Je vindt de stemlink op Brightspace of je kunt surfen naar stem.tudelft.nl. Benieuwd naar waar welke partij voor staat? Check de websites of Instagrampagina’s van Lijst Bèta en Oras.

5. Waarom is de raad verdeeld in partijen?
Onderwijshistoricus Pieter Slaman van de Universiteit Leiden houdt zich onder meer bezig met de geschiedenis van medezeggenschap. “Het huidige systeem van medezeggenschap is gebaseerd op de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (de MUB) en daarin staan geen politieke partijen voorgeschreven”, aldus Slaman. “Elke universiteit heeft dus grote vrijheid in hoe ze verkiezingen vormgeven. In Rotterdam bijvoorbeeld was partijvorming tot dit jaar verboden. Toch zie je dat overal waar partijvorming is toegestaan er ook meteen partijen ontstonden. Partijvorming is dus een natuurlijke ontwikkeling. Best logisch als je erover nadenkt. Als je als individu in de raad zit, ben je immers voor elk plan veel tijd kwijt aan het overtuigen van andere leden en het smeden van coalities. Wanneer je in een partij zit, heb je al medestanders en kun je dus sneller een blok vormen tegenover het cvb.” 

6. Nu we toch de diepte in gaan: hoe is medezeggenschap ontstaan?
Misschien ken je de beroemde zwart-witbeelden wel: het Amsterdamse Maagdenhuis werd in 1969 bezet door zo’n zevenhonderd studenten. Die bezetting was het hoogtepunt van een protestgolf waarin studenten in steden als Tilburg, Leiden en Utrecht meer inspraak op hun universiteit eisten. Hoewel de politie hardhandig een einde maakte aan de bezetting, boekten de studenten wel succes: op 9 december 1970 stond de Wet universitaire bestuurshervorming (WUB) in het Staatsblad. Op de TU Delft resulteerde dit in een universiteitsraad die voor een derde bestond uit studenten, een derde uit wetenschappelijk personeel en een derde uit ondersteunend personeel. Hoewel dit systeem democratisch was, was het niet heel efficiënt. Slaman: “Als studentenraad – of universiteitsraad – was je de hoogste macht binnen de universiteit. De raad maakte de plannen en het cvb mocht de beslissingen voorbereiden en uitvoeren. Dat zorgde voor moeizaam en traag bestuur.” In 1997 voerde het toenmalige kabinet daarom een nieuwe wet in, de Wet MUB (modernisering universitaire bestuursorganisatie). Deze wet draaide het overgrote deel van de in 1970 verworven vrijheden terug. De Universiteitsraad veranderde in een medezeggenschapsraad. Meebesturen veranderde in advies- of instemminsrecht. Na de MUB heeft de TU een studentenraad en een ondernemingsraad gekregen.

7. Heeft de studentenraad nog wel invloed?
Slaman: “Ik ben best kritisch. Vroeger was je echt aan het meebesturen als studentenraadslid. Nu zie je dat het cvb beleid heel makkelijk kan voorkoken. Op sommige universiteiten denken ze tot in detail uit hoe iets moet. Het medezeggenschapsorgaan mag dan op het allerlaatste moment nog even een kruisje zetten. Hoewel de raden wel instemmingsrechten hebben als belangrijkste wapen, geldt dat recht voor onderwerpen die niet zo vaak voorbij komen. Zoals het strategisch plan dat eens in de vier jaar wordt gemaakt. En bij de begroting geldt het instemmingsrecht voor de hoofdlijnen. Maar wat zijn hoofdlijnen? Dat is nergens vastgelegd en kun je dus breed interpreteren. Bovendien hangt het van de bereidwilligheid van een cvb af hoeveel informatie een raad krijgt. ”

Nawar en De Nooijer zijn het niet eens met Slaman. Nawar: “Sinds het uitbreken van de coronacrisis hebben we een maandelijks informeel overleg met vicerector magnificus Rob Mudde. Dankzij die overleggen kunnen we al in een vroeg stadium onze zorgen uiten en vinden we gemakkelijker een common ground met het cvb. Daarnaast kunnen we het instemmingsrecht op een slimme manier gebruiken. Dankzij dit recht kan het cvb niet zomaar om ons heen.” En De Nooijer? “Het klopt dat we niet aan de bestuurstafel zitten, maar het cvb neemt ons zeker serieus. Ze nemen onze input vaak mee in plannen of beslissingen en ze betrekken ons er vaak van het begin af aan al bij.”