[Boek] Kom maar binnen met je robot

Het mag paradoxaal klinken, maar niet-bestaande robots hebben een grote invloed gehad op het idee dat mensen van robots hebben. Zo waren we benauwd dat robots de wereld wilden overnemen door boordcomputer HAL uit de film 2001 Space Odyssee (uit 1968!). Een verhelderend overzicht van bestaande en bedachte robots staat als uitgebreide tijdslijn achterin het boek Hallo Robot.

Uit diezelfde tijdslijn wordt ook onze fascinatie met robots duidelijk. Robots zijn namelijk pogingen van mensen om zichzelf na te bouwen, en daar zijn we al verrassend vroeg mee begonnen. Het mooiste is natuurlijk een compleet mens, maar uit praktische overwegingen beperkten kunstenaars, knutselaars en ingenieurs zich vaak tot onderdelen: benen, arm, spraak, brein, gezichtsuitdrukkingen, enzovoorts.

‘Robotica heeft een traditie van te veel beloven en te weinig presteren’

Inherent aan de grote ambitie van mensen om zichzelf te evenaren en te overtreffen is de deceptie wanneer een robot als snel aan het eind van zijn latijn blijkt te zijn. Een van de onderzoekers in het boek, Leila Takayama, zegt het zo: ‘Robotica heeft een traditie van te veel beloven en te weinig presteren. Ooit werd ons een robot beloofd die het hele huishouden zou doen, maar het beste dat we nu hebben is een robotstofzuiger.’

Wetenschapsjournalist Bennie Mols (bekend van Turings Tango) en technologieblogger Nieske Vergunst hebben de huidige robothype als aanleiding genomen voor een speurtocht door de wereld van de robotica. Ze schrijven ‘Aan de hand van verhalen van onderzoekers proberen wij erachter te komen hoe de robot werkt, wat hij al goed kan, wat hij nog niet zo goed kan, wat we in de nabije toekomst kunnen verwachten en hoe de mens de robot het beste kan gebruiken om zelf een beter leven te leiden.’

Hun odyssee naar de verschillende robots heeft een hoog oh ja-gehalte. Knuffelrobot, Delfly, kruipende zebro’s, autonome auto’s, robotarmen in industrie en MKB, killerbots in de lucht of op rupsbanden – ze komen allemaal voorbij en ze worden meestal toegelicht door direct betrokkenen.

Mols ziet robots niet als bedreiging, maar als handige hulpjes. Eerder schetste hij een symbiose tussen mens en computer, waarbij ieder het best zijn eigen sterke kanten inzet. De computer zoekt en berekent terwijl de mens improviseert en strategische keuzes maakt. Nu verwoordt Robert van Went (WRR) een soortgelijke opstelling ten aanzien van robots: ‘Laat robots ervoor zorgen dat mensen hun werk beter kunnen doen. Laat mensen de baas blijven over hun eigen werk en over de robot. Dan voelen ze zich het gelukkigst en zijn ze het productiefst. De techniek is er voor de mens en niet andersom.’

TU-studenten zullen veel voorbeelden in het boek herkennen, maar ook een groot aantal niet. De toon van het boek is informeel en erg toegankelijk, wat soms haaks lijkt te staan op de diepgang. Het boek is niet onmisbaar, maar het verdient een plaats op je verlanglijst voor Sinterklaas of Kerst.

• Bennie Mols, Nieske Vergunst, Hallo Robot, de machine als medemens, Uitgeverij Nieuw Amsterdam 2017, 288 pagina’s, 20 euro.