​Zomergast over keuzes, ethiek, communicatie en wetenschap

Die carrière werd bepaald door toevalligheden (de liefde) en intuïtieve beslissingen (‘nou, dan ga ik dat maar studeren’), vertelde ze aan interviewer Ferdinand Bakker. Ze studeerde biologie in Utrecht, daarna moleculaire biologie in Rotterdam. Met haar tweede man kwam zij naar Delft, ze kreeg er een baan aan de TU. In 2006 promoveerde zij aan de VU in Amsterdam op wetenschapscommunicatie, drie jaar later werd zij in Delft tot hoogleraar science communication benoemd. Op de afdeling biotechnologie aan de faculteit Technische Natuurwetenschappen koppelt ze maatschappelijke uitdagingen aan wat biotechnologie kan bieden voor duurzame producten zoals biobrandstoffen.

‘Mon Dieu’, liet zij Edith Piaf in oude zwartwitbeelden zingen, als reactie op de gebeurtenissen in Parijs. Muziek ook van jazzzangeres Marlene VerPlanck, gelardeerd met beelden uit Londen waar Osseweijer een tijdje woonde en kennismaakte met theater en jazz.

Oude nieuwsbeelden rond de oprichting van Greenpeace (1971), de ramp in de kernreactor in Harrisburg (1979) en het gekloonde schaap Dolly (1997). Ofwel: ‘hoe de wetenschap zijn onschuld kwijtraakte’, met als onderliggende vragen: is er een alternatief voor nucleaire energie, mag je ingrijpen in levens, hoe zit het met de ethische aspecten van stamcellen? “Ook hierover gaat wetenschapscommunicatie”, lichtte Osseweijer toe. “Een brug slaan tussen maatschappij en wetenschappelijke ontwikkelingen, daarin spelen emotie en communicatie een belangrijke rol.”

Het ging over ethische grenzen en keuzes. Ter illustratie een fragment uit ’30 Minuten’ van Arjan Ederveen, aflevering ‘Fout in 45’ over een liefdesrelatie met een Duitse soldaat tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Ik ben mij al vroeg gaan afvragen: wanneer moet je gaan kiezen? We zijn geneigd door te rennen en eigen dingen te blijven doen. Bij wat er gebeurde in Parijs denk ik: moet ik deze wereld op een andere manier helpen? Vragen als ‘Wat is goed, wat is fout?’ en ‘Hoe ga je met je leven om?’ keren steeds terug in mijn leven.”

De trailer van Al Gore’s ‘An Inconvenient Truth’ waarschuwt voor de gevolgen van global warming. “Onze economie was honderd jaar geleden gebaseerd op wat we nodig hadden. De huidige consumenteneconomie is niet de meest duurzame. Behalve de technologie is er ook een andere levenshouding nodig. Ik wil graag dat mensen daarover gaan nadenken.”

Controversiële beelden over de invloed van irrationele emoties op menselijke beslissingen, in verband gebracht met psychoanalyse. Hoe de sigaret een eeuw geleden van sociaal taboe voor vrouwen veranderde in een torch of freedom, aangepraat door de tabakindustrie die roken promootte als symbool van emancipatie. “De massa beïnvloeden kun je ten goede maar ook ten kwade. Emotie speelt daar een duidelijke rol in. We kennen de voorbeelden uit de reclame.”

Tot slot een paar filmpjes uit een communicatieproject waarbij Osseweijer betrokken is en waarin wetenschappers met middelbare scholieren in contact worden gebracht. “Scholieren maken businessplannen in de vorm van een competitie. Die filmpjes zijn een onderdeel daarvan. Daar straalt zó’n ongelofelijk enthousiasme vanaf. Ze geven mij elk jaar weer een warm gevoel van binnen.”