Zijlstra hoeft niet naar gevangenis

Vorige week schreef de Nijmeegse hoogleraar Bovend’Eert een opmerkelijk stuk in NRC Handelsblad. Als staatssecretaris Zijlstra werkelijk prestatieafspraken met universiteiten en hogescholen gaat maken, schendt hij de Grondwet en dat is een ambtsmisdrijf. Daarvoor zou hij terecht moeten staan voor de Hoge Raad.

“Dat was een grap”, zegt hij nu. “Want dat wetsartikel is nog nooit toegepast en dat zal ook nu niet gaan gebeuren. Maar de prestatieafspraken schenden wel de Grondwet. Dat klopt. Zijlstra grijpt te diep in het onderwijs in en dat mag niet.”

Zijn collega Paul Zoontjens van de Universiteit van Tilburg bevestigt dit. De hoogleraar onderwijsrecht blijkt Bovend’Eert geadviseerd te hebben bij het artikel. “De politiek mag eisen stellen aan het onderwijs, maar die moeten dan wel in de wet worden vastgelegd”, zegt hij. “Het probleem met de prestatieafspraken is dat ze niet in de wet staan.”

Staatssecretaris Zijlstra maakt een deel van de bekostiging afhankelijk van afspraken die hij met hogescholen en universiteiten maakt. Die gaan bijvoorbeeld over het aantal lesuren en de opleiding van docenten.

“De 1040-urennorm van het voortgezet onderwijs staat in de wet”, zegt Zoontjens. “Als je wilt dat studenten minimaal twaalf contacturen in de week krijgen, dan moet je dat wettelijk vastleggen. Dat kan niet in een lagere regeling.”

De afspraken over rendementen vindt Bovend’Eert nog kwalijker. “Als je nu afspraken maakt over het percentage geslaagde studenten, dan is dat vragen om Inholland-toestanden. In de wet staat al dat opleidingen elke zes jaar geaccrediteerd worden. Keer op keer blijkt de kwaliteit weer in orde. Laat een groep deskundigen en docenten nu maar uitmaken wat goed onderwijs is. Geef hun vertrouwen. Als je van de autonomie van onderwijsinstellingen af wilt, dan kan dat. Maar dan moet dat in het parlement besproken worden.”

De bonden zijn ontstemd dat het kabinet op de studiefinanciering wil bezuinigen (‘De staatsschuld wordt op de student afgewenteld’), maar ze hebben ook stevige kritiek op de vorm van de plannen. Het kabinet is slordig, vinden ze.

Alles tegelijk
“Er zijn straks studenten die met alle maatregelen tegelijk te maken krijgen”, zegt Guy Hendricks van het Interstedelijk Studenten Overleg. “Die worden op een erg harde manier financieel geraakt: door de langstudeermaatregel, het sociale leenstelsel en het verlies van de ov-kaart. Dan wordt studeren heel duur.”

Niets terug
Bovendien krijgen ze er niets voor terug. “Mensen die nu worden gekort, merken er niets van dat het kabinet de bezuinigingen over een paar jaar weer in het onderwijs wil investeren”, merkt Hendricks op.

Slordig
“Het is zo slordig allemaal”, vult Sander Breur van de Landelijke Studenten Vakbond aan. “Het kabinet volgt niet eens zijn eigen argumentatie. In de langstudeermaatregel worden de bachelor en master los van elkaar bekeken: je mag in beide opleidingen een jaar uitlopen. Maar voor de ov-jaarkaart worden ze plotseling op één hoop gegooid en mag je in totaal nog maar één jaar uitlopen.”

Onrechtvaardig
Breur vindt het ook onrechtvaardig dat studenten geen aanvullende beurs meer krijgen, als ze ernstig gebrouilleerd zijn met hun ouders. “Je bent blijkbaar zelf verantwoordelijk voor hoe je ouders je behandelen. Dat kan gewoon niet.”