Zand van Texelse en Noord-Hollandse stranden verdwijnt en masse de Waddenzee in. Aan de zandhonger van het wad zou vanzelf een eind komen, verwachtten experts, maar Delfts onderzoek haalt deze theorie onderuit.
Delen
Eeuwen lang hield de Waddenzee zich redelijk koest. “Het wad kende een cyclische dynamiek”, zegt promovendus ir. Edwin Elias. Hij onderzocht bij Civiele Techniek en Rijkswaterstaat zestiende- en zeventiende-eeuwse zeekaarten van de VOC, en uiterst precieze dieptemetingen van de laatste decennia. “Waarschijnlijk stroomde er ongeveer evenveel zand met opkomend tij de Waddenzee in als er weer uitging met eb.”
Na de aanleg van de Helderse Zeewering, rond 1750, veranderde het plaatje enigszins. En na de Afsluitdijk raakt het Wad nog meer uit zijn doen, blijkt uit Elias’ onderzoek, waar hij 3 oktober op promoveert. “Het getij is zich heel anders gaan gedragen. Zandbanken ontstaan en verdwijnen nu sneller dan vroeger en het wad hoogt zich langzaam op om een nieuw evenwicht te bereiken. Vijf â zes miljoen kubieke meters zand kwamen er de afgelopen decennia gemiddeld per jaar bij in de Waddenzee.”
Dit laatste is het ministerie van verkeer en waterstaat een doorn in het oog. Het wad stilt zijn zandhonger namelijk grotendeels met zand van de Texelse en Noord-Hollandse kust. De overheid moet die stranden jaarlijks opspuiten om te voorkomen dat het land in zee verdwijnt.
Er was hoop aan de horizon. Vanaf de jaren tachtig stompen de ‘zandcurven’ van de onderzoekers van Rijkswaterstaat namelijk af. Het lijkt alsof de Waddenzee steeds minder zand uit de omgeving opslurpt. Maar van deze hoop laat de Delftenaar helaas niets heel. Uit zijn onderzoek blijkt namelijk dat het zand zich oostelijker is gaan ophopen, in een gedeelte van de Waddenzee dat tot nu toe niet werd meegenomen in de analyses.
“Nederland moet de stranden van Texel en Noord-Holland dus onverminderd blijven opspuiten”, zegt Elias. “Bovendien hebben we te maken met zeespiegelstijging en straks ook bodemdaling door gaswinning. Het Wad zal deze veranderingen proberen te neutraliseren, wat mogelijk tot grote extra zandverplaatsingen zal leiden.”
Ondanks dit alles maakt Elias zich geen zorgen. “Nederland heeft een enorme reserve aan zand in de Noordzee”, zegt hij. Uit zijn onderzoek blijkt bovendien dat je dit zand ook kunt lozen bij de Razende Bol, een grote zandplaat voor Texel. Het zand dat je daar dumpt, stroomt linea recta de Waddenzee in. “Het grote voordeel is dat je dan nauwelijks hoeft te varen met zandzuigers.”
3D computerplaatje van zandplaat de Razende Bol (midden) voor de kust van Texel (rechtsboven) en Noord-Holland (rechts midden). (Illustratie: Rijkswaterstaat)
Eeuwen lang hield de Waddenzee zich redelijk koest. “Het wad kende een cyclische dynamiek”, zegt promovendus ir. Edwin Elias. Hij onderzocht bij Civiele Techniek en Rijkswaterstaat zestiende- en zeventiende-eeuwse zeekaarten van de VOC, en uiterst precieze dieptemetingen van de laatste decennia. “Waarschijnlijk stroomde er ongeveer evenveel zand met opkomend tij de Waddenzee in als er weer uitging met eb.”
Na de aanleg van de Helderse Zeewering, rond 1750, veranderde het plaatje enigszins. En na de Afsluitdijk raakt het Wad nog meer uit zijn doen, blijkt uit Elias’ onderzoek, waar hij 3 oktober op promoveert. “Het getij is zich heel anders gaan gedragen. Zandbanken ontstaan en verdwijnen nu sneller dan vroeger en het wad hoogt zich langzaam op om een nieuw evenwicht te bereiken. Vijf â zes miljoen kubieke meters zand kwamen er de afgelopen decennia gemiddeld per jaar bij in de Waddenzee.”
Dit laatste is het ministerie van verkeer en waterstaat een doorn in het oog. Het wad stilt zijn zandhonger namelijk grotendeels met zand van de Texelse en Noord-Hollandse kust. De overheid moet die stranden jaarlijks opspuiten om te voorkomen dat het land in zee verdwijnt.
Er was hoop aan de horizon. Vanaf de jaren tachtig stompen de ‘zandcurven’ van de onderzoekers van Rijkswaterstaat namelijk af. Het lijkt alsof de Waddenzee steeds minder zand uit de omgeving opslurpt. Maar van deze hoop laat de Delftenaar helaas niets heel. Uit zijn onderzoek blijkt namelijk dat het zand zich oostelijker is gaan ophopen, in een gedeelte van de Waddenzee dat tot nu toe niet werd meegenomen in de analyses.
“Nederland moet de stranden van Texel en Noord-Holland dus onverminderd blijven opspuiten”, zegt Elias. “Bovendien hebben we te maken met zeespiegelstijging en straks ook bodemdaling door gaswinning. Het Wad zal deze veranderingen proberen te neutraliseren, wat mogelijk tot grote extra zandverplaatsingen zal leiden.”
Ondanks dit alles maakt Elias zich geen zorgen. “Nederland heeft een enorme reserve aan zand in de Noordzee”, zegt hij. Uit zijn onderzoek blijkt bovendien dat je dit zand ook kunt lozen bij de Razende Bol, een grote zandplaat voor Texel. Het zand dat je daar dumpt, stroomt linea recta de Waddenzee in. “Het grote voordeel is dat je dan nauwelijks hoeft te varen met zandzuigers.”
3D computerplaatje van zandplaat de Razende Bol (midden) voor de kust van Texel (rechtsboven) en Noord-Holland (rechts midden). (Illustratie: Rijkswaterstaat)
Comments are closed.