‘We zien tekenen van herstel’

U hebt laten zien dat de ozonlaag zich herstelt.
“Zo is het nu ook weer niet. De WMO van de Verenigde Naties trekt deze conclusie na een analyse van alle satellietdata die inzicht geven in de staat van de ozonlaag, waaronder de data verzameld door mij en mijn collega’s van het KNMI. Ze baseert zich op datareeksen tot veertig jaar terug. Het is een grote gemeenschappelijke inspanning geweest.”

U staat aan het hoofd van OMI. Wat is dat?
“OMI staat voor Ozone Monitoring Instrument. Dit is een van de instrumenten aan boord van de satelliet EOS-Aura van ruimtevaartorganisatie Nasa. Het doet al tien jaar lang metingen aan de samenstelling van de atmosfeer. OMI is een Nederlands-Fins instrument. Nederland heeft de lead. Nasa heeft Nederland gevraagd dit instrument te bouwen.”

Jullie metingen hebben laten zien dat er een causaal verband is tussen de afname van Cfk’s in de atmosfeer en het herstel van de ozonlaag. Dat is toch niet niks?
“Het causale verband is afgeleid uit meerdere typen waarnemingen. Onze metingen vormen wel een van de belangrijkste datasets voor het ozon-onderzoek van de WMO.”

Wanneer werd duidelijk dat de ozonlaag op zijn retour is?
“Die vaststelling is geleidelijk gegaan. Het heeft met statistiek te maken. We zitten nu net op de grens van wat statistisch significant is. We zien dat de hoeveelheid ozonafbrekende stoffen afneemt en dat ozon weer langzaam toeneemt. Deze toename kan nog onderdeel van natuurlijke variaties zijn. Maar dat is heel onwaarschijnlijk.”

Hoe groots is dit nieuws?
“Het is heel belangrijk nieuws. We wisten op basis van modellen dat we de eerste tekenen van herstel dit decennium zouden gaan zien. De afname van Cfk’s toont aan dat het Montreal Protocol uit 1987 (de afspraak dat alle VN-landen chemicaliën uitbannen die de ozonlaag aantasten, waaronder Cfk’s –red.) effect heeft gehad. Het is een uniek verdrag. Geen enkel verdrag is door zoveel landen getekend. En het werkt dus ook nog.”

Het was twee weken geleden nog om een andere reden feest voor u.
“Ja, ik was in de Verenigde Staten om met collega’s van Nasa te vieren dat EOS-Aura en OMI tien jaar rondvliegen. OMI was oorspronkelijk bedoeld voor vijf jaar.”

Hoe lang gaan de satelliet en OMI nog mee?
“Er is genoeg brandstof aan boord voor metingen tot 2023. We werken wel aan een opvolger samen met ESA, het Tropomi-instrument. Dat instrument wordt in 2016 gelanceerd en gaat een hoop metingen nog nauwkeuriger verrichten.”