‘We gaan de markt op zijn kop zetten’

TU Delft en ABN AMRO gaan samenwerken aan de ontwikkeling van complexere blockchain applicaties, meldde de TU deze week in een persbericht. Wat betekent dit? Zes vragen over een technologie die de financiële wereld op zijn kop kan zetten.

1) Wat is blockchain?

Blockchain zou wel eens flinke strop kunnen worden voor banken. “Het is een soort digitaal kasboek waarin alle transacties genoteerd worden”, zegt hoogleraar ethiek prof.dr. Jeroen van den Hoven, die lid is van het zeventien man sterke Delftse ‘blockchain lab’.

Blockchain is een gedecentraliseerd registratiesysteem waarvan iedere gebruiker een kopie op zijn computer heeft staan. De software is zo ontwikkeld dat het systeem fraude, of fouten automatisch weert.

Financiële dienstverleners, die nu nog overdrachten overzien en bijhouden, en een vorm van vertrouwen moeten toevoegen aan transacties, komen door blockchain mogelijk buitenspel te staan.

“De techniek heeft enorme sociale en institutionele implicaties”, zegt Van den Hoven. “Bankiers, verzekeraars en notarissen handelen nu transacties af. En daar betaal je voor. Maar wat is straks nog hun toegevoegde waarde? Ze vrezen voor hun job.”

2) Waarom investeert ABN AMRO in Delfts onderzoek naar blockchain?

Banken hebben geleerd van de fouten van de muziek- en filmindustrie. “Twintig jaar geleden kon deze industrie al zien aankomen dat mensen muziek en films zouden gaan delen via het internet en dat hun businessmodel onhoudbaar was”, aldus Van den Hoven. “Maar ze heeft zich er tevergeefs juridisch tegen verzet. Banken, verzekeraars en notarissen willen niet diezelfde fout maken. Het enige wat ze kunnen doen is een vlucht naar voren maken. Daarom doen ze nu onderzoek naar de technologie.”

Een vlucht naar voren wil Arjan van Os, hoofd van het innovation centre van ABN AMRO, de stap niet noemen. Wat is dan de motivatie? “Het is niet verstandig om je kop in het zand te steken”, zegt hij. “De ontwikkelingen op dit gebied gaan sinds dit jaar heel hard. Dat blijkt wel uit het feit dat zeventig banken, waaronder ABN AMRO, zich al hebben aangesloten bij het Amerikaanse bedrijf R3, dat een nieuw soort dienstverlening optuigt gebaseerd op blockchain.”

Met de veel gehoorde uitspraak dat de techniek een knauw is voor financiële instellingen, is de innovatie-expert van de bank het niet eens. “Blockchain biedt mooie kansen voor de sector.”

3) Hoeveel investeert ABN AMRO in het Delftse lab?

Dat wil Van Os niet zeggen. Volgens dr.ir. Johan Pouwelse (EWI), hoofd van het lab, gaat het om ongeveer het equivalent aan de kosten van een vierjarig promotietraject. Een paar honderd duizend euro dus.

4) Is blockchain werkelijk zo veelbelovend?

“We werken aan een disruptieve technologie”, zegt Pouwelse. “We halen de markt overhoop.” Ondanks deze sterke woorden wil Pouwelse de hoge verwachtingen toch wat sussen. “Vooral in de VS zijn veel startups met deze technologie bezig. Er is een miljard dollar in geïnvesteerd. Logisch dat ze roepen dat blockchain de wereld gaat veranderen. Maar de verwachtingen zijn te hoog gespannen. We zitten nu op de top van de hype.”

Blockchain kampt nog met een groot probleem, aldus Pouwelse. Markten gebaseerd op blockchain zijn moeilijk op te schalen. “Neem de bitcoin, de valuta die op blockchain is gebaseerd. Met bitcoins kunnen wereldwijd maar zeven transacties per seconde plaatsvinden. Dat is niets. Je moet een systeem hebben dat tienduizenden transacties per seconde aan kan.”

Het probleem zit hem er volgens Pouwelse in dat alle computers wereldwijd de transactie moeten registreren. Ze moeten synchroniseren, en dat kost tijd.

5) Wat gaan de Delftse onderzoekers precies doen?

Het Delftse team werkt aan een iets andere vorm van blockchain. Transacties worden niet meer op alle computers geregistreerd, maar alleen op die van de belanghebbenden. “Blockchain werkt nu top down. Ons systeem werkt bottom up”, zegt Pouwelse.

De TU Delft is al sinds 2007 bezig met blockchain – toen het vakgebied nog distributed accounting systems heette.

Als casus gaat het team werken aan een hypotheekmarkt die werkt via crowdfunding. “We hebben gekozen voor een zeer complexe propositie, waardoor alle aspecten van de blockchain technologie goed over het voetlicht komen”, zegt Van Os. “Door simulaties en validaties te doen, kunnen we samen ontzettend veel leren.”

De onderzoekers hopen binnen zes maanden een werkende en veilige applicatie klaar te hebben. Ze maken alle onderzoeksbevindingen openbaar.

6) Wat zijn de ethische haken en ogen aan blockchain?

Blockchain zorgt voor democratisering, aldus Van den Hoven. “Met blockchain verdwijnt centrale controle over transacties. In Syrië kun je met mobiele telefoons en blockchain software transacties regelen zonder dat Assad er tussen zit.”

Aan de decentralisering zit ook een keerzijde. “Het vergemakkelijkt illegale praktijken zoals drugsdeals en wapenhandel. Nu moeten banken rare transacties nog melden.”

En kunnen overheden straks nog wel belasting innen? “Dat is ook een grote vraag”, zegt de ethicus. “Mensen worden als het ware onzichtbaar. Dit raakt alle instituties.”

“De technologie is nog pril. Het is nu zaak om het zo veel mogelijk de juiste kant op te sturen, te tweaken, waardoor het overwegend goede eigenschappen krijgt.”