Vermijdbare rampen

Achter het Sydney Opera House slaan de vlammen wild uit. Las Vegas verandert in een zandvlakte. De beroemde rivier de Theems zet het centrum van Londen onder water. Met huiveringwekkende beelden wil ‘The Age of Stupid’ laten zien welke gevolgen klimaatveranderingen hebben.
De laatste mens op aarde toont in 2055 vanuit een groot archief op de Noordpool, waar al het ijs is gesmolten, wat er mis is gegaan. Deze archivaris wordt vertolkt door de Britse acteur Pete Postlethwaite, bekend van de succesfilms ‘The Usual Suspects’ en ‘The Constant Gardener’. Hij blikt terug op onze tijd, when we could have saved ourselves.

De archivaris toont een aantal documentaires over de klimaatverandering. Zo volgen we Fernand Pereau, een 82-jarige gids op de Mont Blanc. Toen de Fransman nog klein was, kon hij zo op een gletsjer lopen. Maar waar eens een gletsjer was, is nu een duizelingwekkende diepte met stenen en gruis. De berggids kijkt de diepte in. Voordat hij de bodem bereikt moet hij 150 meter dalen. Die lijn zet de film door in een toekomstbeeld met de melding, dat in 2026 skiën voorgoed verleden tijd is in de Alpen.
De documentaire volgt ook Engelsman Piers Guy. Hij wil een windmolenpark realiseren. Niet zozeer omdat hij denkt dat daardoor de klimaatproblemen verleden tijd zijn. Maar omdat hij denkt dat Engeland beter op een efficiëntere en zichtbare manier energie kan winnen. Maar deze moderne Don Quichot wordt van alle kanten tegengewerkt. Vooral door mensen die niet willen dat de molens hun uitzicht bederven.

Voor dit soort mensen is ‘The Age of Stupid’ voornamelijk bedoeld. Zij zien volgens de makers van de film niet goed in dat het ‘vijf voor twaalf’ is.
De doemscenario’s vliegen je om de oren. In 2033 wordt de laatste boom in Indonesië gekapt en in Pakistan drijft een drinkwatercrisis mensen tot waanzin. Maar de boodschap is uiteindelijk positief. Er is nog wat aan te doen. Wij kunnen volgens de film het tij nog keren. Want uiteindelijk is dit een propagandadocumentaire, die aan de hand van filmische schrikbeelden een verandering teweeg wil brengen.

De film haalt vast niet iedereen over de streep. In recensies wordt de film terecht ‘bombastisch’ en ‘overdreven’ genoemd. Maar ook een eyeopener. Omdat de film zo duidelijk stelling inneemt, werkt het polariserende reacties in de hand. De overdreven theatrale beelden zijn storend, maar hierdoor is de film toegankelijker dan ‘An Inconvenient Truth’ van Al Gore. ‘The Age of Stupid’ is een gedramatiseerde tegenhanger van de succesfilm van de voormalige presidentskandidaat.

Maar hoe je ook over de klimaatverandering denkt en de boodschap die deze film uitdraagt, de kijker wordt aangezet tot nadenken. Bijvoorbeeld over de tragische kruistocht van Piers Guy voor zijn windmolenpark. Is dit de manier om met windmolenparken om te gaan, die hoe dan ook wenselijk zijn omdat de fossiele brandstoffen opraken?

Daarnaast toont ‘The Age of Stupid’ op een fascinerende manier dat we anders met drinkwater om moeten gaan. Water uit een flesje kost achthonderd keer meer energie om te maken dan water uit de kraan. Wie zijn mond aan de kraan zet in plaats van aan een plastic flesje kan de wereld van de ondergang redden, volgens de film. Nu gaat dat nogal ver, maar de boodschap is wel belangrijk.  

‘The Age of Stupid’, dvd, 9,99 euro

Minister Plasterk wil de wet op het hoger onderwijs en onderzoek (WHW) flink aanpassen. Hij kondigde onder meer aan dat een tweede bachelor- of masteropleiding vanaf 2010 duurder wordt.

Studenten betalen het normale, ‘wettelijke’ collegegeld straks alleen zolang ze die tweede studie naast hun eerste volgen. Wie zijn eerste diploma haalt mag zijn tweede studie in het lopende collegejaar nog voor het normale tarief voortzetten, maar daarna wordt het dokken.

De vereniging van universiteiten VSNU vindt dat de minister de ‘hete aardappel’ in deze kwestie te gemakkelijk bij de universiteiten legt. Ze schieten er bij in als studenten het hoge collegegeld gaan ontwijken door hun afstudeerfeest nog even uit te stellen. De rendementscijfers van de eerste studie worden dan ongunstiger, terwijl de instellingen, net als nu, geen extra overheidsgeld krijgen voor studenten die een tweede studie volgen.

De VSNU ziet nog meer problemen. Ook de manier waarop Plasterk het hoge collegegeld voor dertigplussers wil afschaffen krijgt geen applaus. De maatregel zou het levenlang leren moeten bevorderen, maar de universiteiten vrezen een averechts effect. Doordat ze geen budgettaire compensatie krijgen zou het toch al kwijnende aanbod van deeltijdopleidingen voor werkenden nog verder afnemen.

Een ander financieel bezwaar tegen het wetsvoorstel is dat studenten zich straks makkelijker tussentijds kunnen uitschrijven en hun collegegeld kunnen terugvorderen.