Trekken en duwen

r. Ian Richardson, dr.ir. Marcel Hermans. Van der Aa is promovendus voor het Netherlands Institute of Metals Research (NIMR)

Tussenstand: Van der Aa hoopt te promoveren in november 2006

(Foto:Hans Stakelbeek/FMAX)

“Het lassen zelf vind ik echt heel leuk. Het is mooi, een beetje stoer. Dingen met elkaar verbinden. Dat warme metaal. Ooit, voordat ik naar Delft kwam, had ik al wel eens iets gelast. Ik weet niet eens meer precies wat, ik geloof wat oud ijzer. De vader van een vriend zei: als je naar Delft gaat, moet je een keer hebben gelast. Maar het is een misvatting dat je voor mijn onderzoek moet kunnen lassen. Het échte lassen, dat is een vak apart.

Lassen is een heel interessant, complex proces. Plaatselijk krijg je een grote verhitting. Daardoor krijg je een ingewikkeld spel van trekken en duwen. Het hete metaal bij de las wil uitzetten, en daardoor ontstaan er spanningen. Een dunne plaat gaat normaal gesproken krom staan, als je hem last. ‘Knikvervorming’, heet dat. Vooral in de scheepsbouw en de vliegtuigbouw is dat een probleem. Ja, er zijn allerlei manieren om die platen weer recht te krijgen. Maar eigenlijk wil je natuurlijk dat je géén knikvervorming hebt. Daarover gaat mijn onderzoek.

Er zijn meerdere manieren om knikvervorming te voorkomen. Eén daarvan is door de plaat vlakbij de las te koelen. Dat wordt in de industrie nog heel weinig toegepast. Gewoon, omdat niemand nog weet hoe het precies werkt, en hoe je het moet toepassen.

Spanningen in een stuk plaatstaal kun je niet zien. Maar met een computermodel zie je ze juist fantastisch, met mooie kleurtjes. Daarom ben ik momenteel veel aan het modelleren. In een model heb je alle vrijheid om te spelen met de variabelen, zoals de spanning, de vervorming en natuurlijk de temperaturen. Ja, ik denk eerlijk gezegd dat ik de puzzel uiteindelijk wel oplos. En ik vrees dat ik het tot het einde superleuk ga vinden. Nou ja, ‘vrees’…

Achter de computer zitten is natuurlijk niet het enige. Ik heb een proefopstelling, en we hebben net onderzoekstijd gekregen om spanningen te meten in Engeland, bij de synchrotronfaciliteit SRS in Daresbury. Synchrotronstraling is röntgenstraling, maar dan van zeer hoge intensiteit. Daarmee kom ik volledig door twee tot drie millimeter dikke platen heen. Je kunt dan de afstanden tussen afzonderlijke atomen meten. Dat geeft aan welke restspanningen er nog in het materiaal zitten.

Voor de scheepsbouw en de industrie kan mijn onderzoek heel toepasbaar zijn. Maar zelfs al komt er geen kant en klare toepassing uit, dan nog kunnen veel deelresultaten van mijn onderzoek waardevol zijn. Ik verwacht niet dat de kennis straks in het boekje blijft zitten. Daar is iedere promovendus bang voor.

Thuis hebben we nog een lasapparaat staan. Mijn man laste soms al voordat hij mij kende, om zijn auto door de APK te krijgen. Tja, ik zou thuis best ook wel eens wat willen lassen. Nou ja, als ik er ruimte voor had.” (MK)

Naam: Ir. Ellen van der Aa

Nationaliteit: Nederlandse

Onderwerp: Investigation of active cooling for control of residual stress and distortion

Promotoren: prof.dr. Ian Richardson, dr.ir. Marcel Hermans. Van der Aa is promovendus voor het Netherlands Institute of Metals Research (NIMR)

Tussenstand: Van der Aa hoopt te promoveren in november 2006

(Foto:Hans Stakelbeek/FMAX)

“Het lassen zelf vind ik echt heel leuk. Het is mooi, een beetje stoer. Dingen met elkaar verbinden. Dat warme metaal. Ooit, voordat ik naar Delft kwam, had ik al wel eens iets gelast. Ik weet niet eens meer precies wat, ik geloof wat oud ijzer. De vader van een vriend zei: als je naar Delft gaat, moet je een keer hebben gelast. Maar het is een misvatting dat je voor mijn onderzoek moet kunnen lassen. Het échte lassen, dat is een vak apart.

Lassen is een heel interessant, complex proces. Plaatselijk krijg je een grote verhitting. Daardoor krijg je een ingewikkeld spel van trekken en duwen. Het hete metaal bij de las wil uitzetten, en daardoor ontstaan er spanningen. Een dunne plaat gaat normaal gesproken krom staan, als je hem last. ‘Knikvervorming’, heet dat. Vooral in de scheepsbouw en de vliegtuigbouw is dat een probleem. Ja, er zijn allerlei manieren om die platen weer recht te krijgen. Maar eigenlijk wil je natuurlijk dat je géén knikvervorming hebt. Daarover gaat mijn onderzoek.

Er zijn meerdere manieren om knikvervorming te voorkomen. Eén daarvan is door de plaat vlakbij de las te koelen. Dat wordt in de industrie nog heel weinig toegepast. Gewoon, omdat niemand nog weet hoe het precies werkt, en hoe je het moet toepassen.

Spanningen in een stuk plaatstaal kun je niet zien. Maar met een computermodel zie je ze juist fantastisch, met mooie kleurtjes. Daarom ben ik momenteel veel aan het modelleren. In een model heb je alle vrijheid om te spelen met de variabelen, zoals de spanning, de vervorming en natuurlijk de temperaturen. Ja, ik denk eerlijk gezegd dat ik de puzzel uiteindelijk wel oplos. En ik vrees dat ik het tot het einde superleuk ga vinden. Nou ja, ‘vrees’…

Achter de computer zitten is natuurlijk niet het enige. Ik heb een proefopstelling, en we hebben net onderzoekstijd gekregen om spanningen te meten in Engeland, bij de synchrotronfaciliteit SRS in Daresbury. Synchrotronstraling is röntgenstraling, maar dan van zeer hoge intensiteit. Daarmee kom ik volledig door twee tot drie millimeter dikke platen heen. Je kunt dan de afstanden tussen afzonderlijke atomen meten. Dat geeft aan welke restspanningen er nog in het materiaal zitten.

Voor de scheepsbouw en de industrie kan mijn onderzoek heel toepasbaar zijn. Maar zelfs al komt er geen kant en klare toepassing uit, dan nog kunnen veel deelresultaten van mijn onderzoek waardevol zijn. Ik verwacht niet dat de kennis straks in het boekje blijft zitten. Daar is iedere promovendus bang voor.

Thuis hebben we nog een lasapparaat staan. Mijn man laste soms al voordat hij mij kende, om zijn auto door de APK te krijgen. Tja, ik zou thuis best ook wel eens wat willen lassen. Nou ja, als ik er ruimte voor had.” (MK)