Campus

Trauma in Rio

Wat als Qiang Xin na een conferentie niet in Rio de Janeiro was gebleven? Wat als hij niet had besloten de Catedral Metropolitana te gaan bekijken? Een jaar later houdt hem dat nog steeds bezig.

De fameuze Escadaria Selarón fleuren de wijk Lapa wat op. (Foto: Wiki Commons)

Rio de Janeiro. Stad van de samba, van het immense Christusbeeld op de berg Corcovado en van de wuivende palmen op Copacabana. TU-onderzoeker Qiang Xin keek vorig jaar erg uit naar de jaarlijkse conferentie over zijn vakgebied in Rio. De stad waar drie maanden eerder, in augustus, de Olympische Spelen waren gehouden.

Qiang is een jonge wetenschapper uit China, het land dat de Spelen in 2008 in Peking organiseerde. Hij had gehoord dat Peking daarna cultureel en infrastructureel enorm was opgebloeid. Hoe zou dat in Rio zijn? Hij besluit wat extra dagen te boeken om Rio in te trekken. Niet wetende dat het bedrijfsmaatschappelijk werk aan de TU Delft zijn Braziliaanse bezoek in het volgende jaarverslag anoniem zal categoriseren onder de noemer ‘psychisch trauma’.

Op zondag 30 oktober arriveert Qiang in de Braziliaanse miljoenenstad. Het is de eerste keer dat hij het Zuid-Amerikaanse continent bezoekt. Hij boft, de conferentie wordt op een mooie locatie vlakbij het Barra da Tijuca-strand gehouden: in het Convention Center van het luxe Windsor Oceanico Hotel. Van dinsdag 1 tot en met vrijdag 4 november legt hij er zijn oor te luister. Hij presenteert er zijn paper, netwerkt wat en ontmoet enkele oude vrienden. Niets aan de hand.

Als de conferentie weer voorbij is stappen zijn collega’s op het vliegtuig naar huis. Qiang blijft alleen achter. Hij wil in het weekend de Escadaria Selarón bekijken, trappen die de Chileense kunstenaar Jorge Selarón bedekte met vrolijk gekleurde tegels om de buurt wat op te fleuren. Ze zijn een beroemde attractie geworden en verbinden de wijk Santa Teresa met de lager gelegen wijk Lapa.

Helaas werkt het weer op zaterdag niet mee: het giet pijpenstelen en het onweert. Dan maar wat werken en relaxen in het hotel. De volgende dag breekt de zon door. Er zijn maximumtemperaturen voorspeld van 27 graden Celsius. Na het ontbijt pakt Qiang een Uber taxi. Dat is veiliger, heeft hij gehoord.

Na de rit naar Lapa hangt hij zijn donkerblauwe rugzak om zijn schouders en slentert richting de trappen. Hij hoort een groepje Brazilianen naar hem schreeuwen. Ze wijzen naar iets. Qiang verstaat geen Portugees en begrijpt het niet. Hij besluit ze te negeren. Eigenlijk had hij toen al gewaarschuwd moeten zijn, vindt hij achteraf.

De trappen aan de Rua Joaquim Silva vormen een kleurrijk mozaïek van voornamelijk blauwe, gele en groene tegels, naar de kleuren van de Braziliaanse vlag. De zijwanden van de trappen bestaan uit bloedrode tegels met hier en daar zelfs wat Delfts blauwe exemplaren. Qiang maakt volop kiekjes.

De voornamelijk blauwe, gele en groene tegels verwijzen naar de kleur van de Braziliaanse vlag. (Foto: Wiki Commons)

Rond een uur of elf, half twaalf besluit hij de piramidevormige, maar uiterst moderne Catedral Metropolitana te bezoeken. Het 75 meter hoge bouwwerk is vernoemd naar de heilige Sebastião die om zijn geloof werd doorzeefd met pijlen.

Qiang pakt zijn mobiel en ziet op Google Maps dat het maar een eindje wandelen is indien hij de Ladeira de Santa Teresa pakt. Hij wandelt het groezelige steegje in dat naar beneden leidt. Twee meisjes, ook toeristen, lopen achter hem aan. De muren van het grauwe straatje zijn beklad met graffiti. Er lopen wat inwoners rond en Qiang passeert een vrouw die zojuist in haar auto stapt.

Als hij de bocht om wandelt, ziet hij een jonge man recht op hem af lopen. Op een á twee meter afstand grijpt de man opeens een Heineken bierflesje uit zijn broekriem. Hij haalt uit. In een reflex houdt Qiang beide handen boven zijn hoofd. Hij kan de klap nog net afweren, maar het flesje breekt op Qiangs rechterhand. Even voelt hij niets, maar bloed spat op zijn shirt, broek en schoenen.

Voordat de man een tweede maal kan uithalen, hoort Qiang een auto toeteren. Het is de vrouw die zojuist was ingestapt. De aanvaller maakt zich snel uit de voeten, terug naar beneden. De twee meisjes achter Qiang hollen weg naar boven. Dat is een teleurstelling. De vrouw in de auto rijdt zonder iets te zeggen door. In shock gaat Qiang op de grond zitten. Hij ziet dat zijn beide handen bloeden. Het glas heeft zijn pinken en ringvingers gesneden. Hij ziet een stukje wit pees in zijn linker pink. Zijn kleren zijn gescheurd.

Een tweede auto komt aanrijden. “Help! Kunt u mij helpen?” Een raampje schuift omlaag. De bestuurder geeft zwijgend wat natte tissues en verdwijnt. Qiang verbindt zijn linker pink ermee. Hij ziet enkele bewoners naar buiten komen en naar hem toe rennen. Een vrouw vertelt hem dat hij naar het politiebureau moet. Ze loopt met hem mee. Het zit aan het eind van de straat, in de richting waar de overvaller naar toe vluchtte.

De kleine, tijdelijke politiepost zit in een soort bouwcontainer. Speciaal voor toeristen. Zo goed en zo kwaad als het kan probeert Qiang aan een handjevol agenten te vertellen wat hem is overkomen. Via Google Translate, van Engels naar Portugees. Slechts één van de agenten spreekt Engels en zegt dat hij rustig op de ambulance moet wachten. Denken ze soms dat dit normaal is? Hij wacht en merkt dat er bloed links langs zijn nek sijpelt. Van zijn hoofd? Nee, gelukkig alleen maar een doorgesneden oorlel.

Qiang belt zijn familie in China. Zijn moeder is in shock en zegt dat hij de Chinese en Nederlandse ambassade moet bellen. Niemand aan de lijn. Als de ambulance er na veertig minuten eindelijk is, vraagt hij de verpleegster en agenten mee terug te lopen naar de plek des onheils. Ter hoogte van nummer 35 liggen zijn usb-stick en sleutelbos die uit zijn rugzak zijn gevallen. Qiang maakt zelf maar wat foto’s voor de politie. Als hij even later in de taxi ligt, fotografeert hij ook zijn bebloede broek en schoenen.

Qiang maakt zelf maar wat foto’s als bewijs voor de politie.

Als hij is afgeleverd in het gemeentelijke ziekenhuis Souza Aguiar, krijgt hij een tetanusinjectie en antibiotica. Daarna moet hij wachten. Moederziel alleen. Wachten. Nog vier tot vijf uur wachten, hoort hij in het hospitaal, omdat mensen met ergere wonden voorrang hebben. Wachten? Kan hij niet beter naar een privékliniek gaan? Hij besluit zijn Braziliaanse collega Danilo Menegos in Delft te bellen.

Danilo schrikt en belt onmiddellijk zijn nicht in Brazilië. Hij hoort dat de dokters in het Souza Aguiar erg goed zijn in het behandelen van steek- en kogelwonden, juist omdat ze dit zo vaak doen. Ze zien veel mensen die er slecht aan toe zijn. Nadeel is dat de infrastructuur en het ziekenhuis zelf miserabel zijn. Zo erg zelfs dat Danilo zich kan voorstellen dat Qiang zomaar een nieuw trauma oploopt. Toch lijkt het hem beter dat zijn collega blijft waar hij is. Vervoer naar een ander hospitaal neemt ook tijd in beslag.

Wanneer Danilo weer terugbelt, heeft Qiang al wat hechtingen in zijn oor gekregen. De dokter vertelt hem dat Qiang maar twee uur hoeft te wachten, omdat hij uit het buitenland komt. In zijn handen ziet Qiang stukjes glas zitten. Hij blijkt een gebroken bot in zijn rechterhand te hebben en kan zijn rechter pink niet bewegen. Zijn linker pink is gebroken, net als het topje van zijn ringvinger. Na een operatie van drie uur gaan ze in het gips.

Qiangs linker pink en ringvinger gaan in het gips. (Foto: Qiang Xin)

Zodra Qiang de operatiekamer uit loopt, staan Danilo’s twee nichten op hem te wachten. Ze brengen Qiang naar de apotheek en uiteindelijk naar zijn hotel. Eindelijk weer veilig. Qiang realiseert zich pas op zijn kamer dat hij geluk heeft gehad dat zijn verwondingen niet fataal waren. Hij is dankbaar dat hij een operatie heeft gehad en bekijkt het maar van de positieve kant. Alles is toch weer onder controle?

De volgende dag wil hij naar het politiebureau. Danilo’s nichten vertellen hem waar hij moet zijn en bieden aan om samen te gaan, maar dat vindt hij teveel gevraagd op hun werkdag. In het politiebureau staat een lange rij. Het verbaast Qiang dat er elk half uur wel iemand binnenkomt die zegt dat hij is bestolen.

Als hij aan de beurt is, moet Qiang beschrijven hoe de overvaller er uit zag. ‘Ongeveer 30 jaar oud, bruine huid, kort zwart haar, lichtgroen shirt, witte of kaneelkleurige korte broek’, noteert de beambte in het politierapport. Hij pakt er een boek vol foto’s van verdachten bij. Qiang vindt het moeilijk zijn aanvaller te herkennen. Iedereen heeft kort haar. Na drie uur is hij klaar. Tot aan zijn vlucht de volgende avond blijft hij op zijn hotelkamer.

Terug in Delft maakt Qiang zich zorgen over een eventueel trauma. Zijn collega’s raden hem aan naar de bedrijfsarts te gaan. Die stelt voor dat hij naar het bedrijfsmaatschappelijk werk gaat en maar tien procent van zijn uren gaat werken. Qiang kan zich goed concentreren en werkt toch langer. Het helpt juist bij zijn herstel om in zijn normale werkomgeving te zijn en er met collega’s over te praten. Dat raadt het bedrijfsmaatschappelijk werk hem aan: praat er over. Het helpt hem ook impliciet, omdat hij de warmte van zijn collega’s voelt.

Nu, bijna een jaar later, kan Qiang zijn linker pink nog niet helemaal buigen, vanwege littekenweefsel in zijn pees. Hij moet nog steeds voor oefeningen naar de fysiotherapeut, maar het gaat al een stuk beter. Qiang is voorzichtiger geworden. Als hij naar onbekende plekken gaat, kijkt hij voortaan eerst of het er wel veilig is en er geen verdachte types rondlopen. Naar Brazilië zou hij alleen nog maar met anderen gaan. Niet alleen.

Soms vraagt hij zich wel eens af hoe het was geweest als hij niet naar Rio was gegaan. Wat als hij niet had besloten de kathedraal te bezoeken? Een vredige plaats nota bene. Maar ja, je kunt de tijd niet terugdraaien. Qiang probeert er de positieve kanten maar van in te zien: zijn hoofd werd niet geraakt en de vrouw reed op tijd langs. This is life. Je hebt het er maar mee te doen.

Omwille van privacyredenen zijn de namen Qiang Xin en Danilo Menegos gefingeerd.

Tips van Qiang Xin bij traumatiserende gebeurtenissen:

  • Accepteer wat je is overkomen. ‘Wat als’-vragen hebben geen zin, je kunt de tijd niet terugdraaien.
  • Aanvaard al de hulp die je van anderen krijgt, ook als je denkt dat die niet helpt.
  • Deel je verhaal. Je kunt het niet diep in jezelf wegstoppen.
Nieuwsredacteur Connie van Uffelen

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

c.j.c.vanuffelen@tudelft.nl

Comments are closed.