Alleen investeringen in mensen helpen om op de lange termijn de economie concurrerend te houden. Dat vinden de hoogleraren Kleinknecht en Melody, die op 13 maart hun intreerede hielden.
Delen
br />Human capital
Prof.dr. Alfred Kleinknecht schenkt zichzelf een tweede kopje vruchtenthee in uit een oude thermosfles. Zijn kamer aan de Kanaalweg bevat al een Ikea-plank vol knipsels, maar hij wil het best nog een keer uitleggen: Nederland investeert te weinig in productontwikkeling. In 1992 bijvoorbeeld was het maar 23 miljard gulden. ,,Terwijl het tussen de dertig en veertig miljard zou moeten zijn, wil Nederland kunnen meekomen in de kopgroep van de rijke OESO-landen.”
Dan is het toch raar om zijn collega prof.dr. Bill Melody, die niet toevallig op dezelfde dag zijn intreerede hield, te horen beweren dat de waarde van de informatietechnologie voor de economische groei schromelijk overdreven wordt. En dat terwijl iedereen dacht dat juist in de computersector zo veel geïnnoveerd wordt.
,,Waar het om gaat is dat de investeringen in onbalans zijn”, legt Melody uit. ,,Er wordt veel geïnvesteerd in hardware, minder in software en nog minder in gebruiksvaardigheden. Er ontstaat scheefgroei, omdat gebruikers niet meer de vaardigheden hebben om de computer te bedienen en daar ook niet meer in geïnteresseerd zijn. Ik zelf ben een perfect voorbeeld. De meeste ikoontjes op mijn computer heb ik nog nooit aangeklikt.”
,,En als je er net mee overweg kunt, is er weer een nieuwe versie”, vult Kleinknecht de bekende klacht aan. Hij kan zich ook wel vinden in Melody’s argument. Melody, rustig argumenterend op een manier die grote routine verraadt: ,,Het gaat mij om de dingen die Alfred niet meet, de investeringen in mensen. Die zijn nog belangrijker dan de investeringen in producten.”
Rekenmachine
De beide heren zijn zo beland bij wat zij de grootste makke van het Nederlandse regeringsbeleid vinden: het gebrek aan aandacht voor onderwijs. Kleinknecht: ,,Ook de investeringen in opleidingen lopen in Nederland achter. Lubbers heeft veel kapotbezuinigd en dat gaat ons nu opbreken. Je ziet al dat bedrijven grote moeite hebben om geschoolde werknemers te vinden.”
,,Beleidsmakers investeren liever in zichtbare dingen, zoals infrastructuur”, vult Melody aan. ,,Opleiding wordt gezien als uitgaven. Politici beseffen niet dat juist menselijk kapitaal de beperkende factor is in de economie.”
Terwijl Melody praat, heeft Kleinknecht er een boek van het cbs en een rekenmachine bijgepakt. Uit enkele economische kengetallen berekent hij een bedrag: ,,Nederland moet tien miljard extra in het onderwijs investeren om internationaalbij te blijven. Maar ja, in nationale rekeningen wordt onderwijs gezien als consumptie in plaats van investering en in een calvinistisch land als Nederland mag consumptie niet. Ik zie met bezorgdheid hoe de VVD een miljard aan bezuinigingen op onderwijs in zijn verkiezingsprogramma zet en met het geld de A2 wil verbreden.”
,,Dat is toch waanzin als de economie zo goed draait.” Melody schudt zijn hoofd. ,,Het is duidelijk dat onderwijs een enorme investering nodig heeft.”
Kleinknecht: ,,En het grootste probleem zou wel eens op de basisscholen kunnen liggen.”
Melody: ,,Maar dan zul je weer zien dat investeringen daar ten koste van het hoger onderwijs gaan. Je moet overigens niet alleen mikken op kleinere klassen, maar ook op het opwaarderen van je leraren. Opnieuw: niet alleen investeren in zichtbare dingen maar ook in de kwaliteit van je mensen.”
,,Als je over een termijn van tientallen jaren kijkt, zo blijkt uit onderzoek, dan zijn het niet investeringen in infrastructuur die het verschil in economische groei bepalen”, hamert Kleinknecht voor een laatste keer. ,,De investeringen in onderwijs maken het verschil.”
Poldermodel
Het is op zijn minst ironisch dat er een Duitser en een Amerikaan aan te pas moeten komen om Nederland uit te leggen dat het poldermodel niet werkt. Het land heeft de huidige voorspoed voor een belangrijk deel bereikt door in te teren op de toekomst. De banengroei is ten koste gegaan van de innovatie.
De vraag aan de heren economen is vervolgens wel of zij het nut van onderwijs hard kunnen maken. Een ingenieursvraag: hoe meet je het? ,,Dat is een van de zwakheden van de economie”, bekent Melody onmiddellijk. ,,We meten de input in het onderwijs, het aantal behaalde diploma’s, enzovoort. Ook kijken we naar de verdeling over economische sectoren. Het bedrijfsleven reageert meestal op de korte termijn – als er een tekort aan programmeurs is, worden ze geïmporteerd in plaats van opgeleid. De lange termijn roept daarom om overheidsingrepen. Maar toegegeven, het meten van het rendement van onderwijs blijft lastiger dan bij traditionele investeringen.”
Meer overheidsuitgaven en -ingrijpen, een uithaal naar de VVD, heeft de TU Delft soms twee uitgesproken linkse economen in huis gehaald? Melody: ,,Dat is een indeling die niet meer opgaat, denk ik. Ik heb vanuit mijn inzichten zowel multinationals als consumentenorganisaties verdedigd. Waar het om gaat, is de lange termijn. Die in de gaten houden, is een taak van de regering.”
Alleen investeringen in mensen helpen om op de lange termijn de economie concurrerend te houden. Dat vinden de hoogleraren Kleinknecht en Melody, die op 13 maart hun intreerede hielden.
Human capital
Prof.dr. Alfred Kleinknecht schenkt zichzelf een tweede kopje vruchtenthee in uit een oude thermosfles. Zijn kamer aan de Kanaalweg bevat al een Ikea-plank vol knipsels, maar hij wil het best nog een keer uitleggen: Nederland investeert te weinig in productontwikkeling. In 1992 bijvoorbeeld was het maar 23 miljard gulden. ,,Terwijl het tussen de dertig en veertig miljard zou moeten zijn, wil Nederland kunnen meekomen in de kopgroep van de rijke OESO-landen.”
Dan is het toch raar om zijn collega prof.dr. Bill Melody, die niet toevallig op dezelfde dag zijn intreerede hield, te horen beweren dat de waarde van de informatietechnologie voor de economische groei schromelijk overdreven wordt. En dat terwijl iedereen dacht dat juist in de computersector zo veel geïnnoveerd wordt.
,,Waar het om gaat is dat de investeringen in onbalans zijn”, legt Melody uit. ,,Er wordt veel geïnvesteerd in hardware, minder in software en nog minder in gebruiksvaardigheden. Er ontstaat scheefgroei, omdat gebruikers niet meer de vaardigheden hebben om de computer te bedienen en daar ook niet meer in geïnteresseerd zijn. Ik zelf ben een perfect voorbeeld. De meeste ikoontjes op mijn computer heb ik nog nooit aangeklikt.”
,,En als je er net mee overweg kunt, is er weer een nieuwe versie”, vult Kleinknecht de bekende klacht aan. Hij kan zich ook wel vinden in Melody’s argument. Melody, rustig argumenterend op een manier die grote routine verraadt: ,,Het gaat mij om de dingen die Alfred niet meet, de investeringen in mensen. Die zijn nog belangrijker dan de investeringen in producten.”
Rekenmachine
De beide heren zijn zo beland bij wat zij de grootste makke van het Nederlandse regeringsbeleid vinden: het gebrek aan aandacht voor onderwijs. Kleinknecht: ,,Ook de investeringen in opleidingen lopen in Nederland achter. Lubbers heeft veel kapotbezuinigd en dat gaat ons nu opbreken. Je ziet al dat bedrijven grote moeite hebben om geschoolde werknemers te vinden.”
,,Beleidsmakers investeren liever in zichtbare dingen, zoals infrastructuur”, vult Melody aan. ,,Opleiding wordt gezien als uitgaven. Politici beseffen niet dat juist menselijk kapitaal de beperkende factor is in de economie.”
Terwijl Melody praat, heeft Kleinknecht er een boek van het cbs en een rekenmachine bijgepakt. Uit enkele economische kengetallen berekent hij een bedrag: ,,Nederland moet tien miljard extra in het onderwijs investeren om internationaalbij te blijven. Maar ja, in nationale rekeningen wordt onderwijs gezien als consumptie in plaats van investering en in een calvinistisch land als Nederland mag consumptie niet. Ik zie met bezorgdheid hoe de VVD een miljard aan bezuinigingen op onderwijs in zijn verkiezingsprogramma zet en met het geld de A2 wil verbreden.”
,,Dat is toch waanzin als de economie zo goed draait.” Melody schudt zijn hoofd. ,,Het is duidelijk dat onderwijs een enorme investering nodig heeft.”
Kleinknecht: ,,En het grootste probleem zou wel eens op de basisscholen kunnen liggen.”
Melody: ,,Maar dan zul je weer zien dat investeringen daar ten koste van het hoger onderwijs gaan. Je moet overigens niet alleen mikken op kleinere klassen, maar ook op het opwaarderen van je leraren. Opnieuw: niet alleen investeren in zichtbare dingen maar ook in de kwaliteit van je mensen.”
,,Als je over een termijn van tientallen jaren kijkt, zo blijkt uit onderzoek, dan zijn het niet investeringen in infrastructuur die het verschil in economische groei bepalen”, hamert Kleinknecht voor een laatste keer. ,,De investeringen in onderwijs maken het verschil.”
Poldermodel
Het is op zijn minst ironisch dat er een Duitser en een Amerikaan aan te pas moeten komen om Nederland uit te leggen dat het poldermodel niet werkt. Het land heeft de huidige voorspoed voor een belangrijk deel bereikt door in te teren op de toekomst. De banengroei is ten koste gegaan van de innovatie.
De vraag aan de heren economen is vervolgens wel of zij het nut van onderwijs hard kunnen maken. Een ingenieursvraag: hoe meet je het? ,,Dat is een van de zwakheden van de economie”, bekent Melody onmiddellijk. ,,We meten de input in het onderwijs, het aantal behaalde diploma’s, enzovoort. Ook kijken we naar de verdeling over economische sectoren. Het bedrijfsleven reageert meestal op de korte termijn – als er een tekort aan programmeurs is, worden ze geïmporteerd in plaats van opgeleid. De lange termijn roept daarom om overheidsingrepen. Maar toegegeven, het meten van het rendement van onderwijs blijft lastiger dan bij traditionele investeringen.”
Meer overheidsuitgaven en -ingrijpen, een uithaal naar de VVD, heeft de TU Delft soms twee uitgesproken linkse economen in huis gehaald? Melody: ,,Dat is een indeling die niet meer opgaat, denk ik. Ik heb vanuit mijn inzichten zowel multinationals als consumentenorganisaties verdedigd. Waar het om gaat, is de lange termijn. Die in de gaten houden, is een taak van de regering.”
Comments are closed.