Studentenhuis ‘De Atlas’ weer klaar voor bewoning

Het huis was na meer dan 25 jaar studentenbewoning wel aan een opknapbeurt toe.

Vanaf begin december hebben de oude bewoners en de nieuw ingestemde mensen bezit genomen van het pand. Met het ‘indrinken’ van de eerste nieuwe Atlaten tijdens een verlaat kerstdiner lijkt het leven in de Atlas zijn normale loop weer te gaan nemen. Alle achttien kamers zijn gevuld met, voor het grootste deel, studenten. De laatste hand wordt gelegd aan de inrichting.

Nestor Klaar de Wit karakteriseert het huis als ‘uniek’: ,,Niet alleen de locatie en de historie maken dit huis zo bijzonder, maar ook de internationale samenstelling van de bewoners en de blijvende vriendschappen die ontstaan.” De Wit vertelt dat de mensen lang in het huis blijven hangen en het contact onderhouden als ze weggaan. Dit bleek wel bij de reünie in 1985 toen de Atlas 25 jaar bestond. Tientallen oud-Atlaten kwamen van over de hele wereld om elkaar terug te zien. Daarnaast zijn er mensen uit het huis met elkaar getrouwd.

De geschiedenis van de Atlas is gedeeltelijk terug te vinden in het huisarchief, waarin ook de uitnodigingen voor de huisfeesten. Dat zijn er in de loop van de tijd nogal wat geweest. De archieven spreken van een ‘Gangsterbal’, een ‘Ali-Baba-feest’, een ‘Stijl-feest’ (in de geest van Mondriaan) en een ‘Brab-Yum-Party’, waarbij een oud, monumentaal studentenhuis binnen luttele uren werd omgetoverd tot een ,,huis-van-plezier waar de consumpties minimaal vijf gulden bedragen en schaars geklede dames je overal charmant toelachen”.

Voorlopig is nog geen nieuw feest gepland. De bewoners zijn nog te zuinig op het huis. De Wit constateert dat iedereen veel tijd en moeite heeft gestoken in de inrichting van zijn kamer. Ook de aannemer heeft goed werk geleverd, vinden de bewoners, behoudens enkele kleinigheden zoals niet werkende aansluitingen voor elektrische fornuizen.

Puzzel

Architect Tak, verantwoordelijk voor het ontwerp en begeleider van de verbouwing: ,,Voor mij was dit een gewone verbouwing, geen restauratie ofzo. Het budget was laag en de eisen hoog. De woningbouwvereniging vroeg mij met een miljoen gulden tien zelfstandige eenheden te realiseren in een oud, niet al te groot pand.” In samenspraak met de bewoners is daar een ‘GR’ aan toegevoegd. Tak hierover: ,,Dan wordt zo’n verbouwing meereen puzzel dan het in ere herstellen van een respectabel huis.” Tak heeft zich daarom niet echt verdiept in de historie van het pand.

Figuur 1 Studentenhuis ‘De Atlas’ aan de Brabantse Turfmarkt

Over de geschiedenis van de Atlas is weinig te vinden, vooral over de periode van voor de Tweede Wereldoorlog. De gevelsteen van nummer 22 dateert in elk geval uit 1618. Maar de huizen zijn waarschijnlijk eerder gebouwd, volgens ir. W.F. Weve, bouwhistorisch medewerker bij monumentenzorg van de gemeente Delft. ,,Al voor de stadsbrand van 1536 stond de basis van de huizen er. Die brand heeft de halve stad verwoest tot aan de Molslaan. De Brabantse Turfmarkt is daarbij gespaard gebleven.”

De architect weet hieraan toe te voegen dat het huidige nummer 20 toen waarschijnlijk uit drie woningen of bedrijfspanden bestond. Uit het gemeentearchief blijkt verder dat er een grote tuin achter deze panden lag. Deze tuin liep door tot waar nu ongeveer de Hema zit.

Fabrikant

In de zeventiende eeuw is een nieuwe gevel voor het huis geplaatst, en vermoedelijk is ook de kap verhoogd. De steeg tussen de twee huizen maakte promotie tot de monumentale hal, die nu nog bestaat. De gevel en de hal moesten tijdens de verbouwing worden ontzien.

Begin twintigste eeuw zijn de panden eigendom geweest van ene heer Johannus Cornelis Fliehé. Hij was fabrikant; waarvan weet niemand. Waarschijnlijk heeft hij grote stukken tuin verkocht, want het tuinhuisje dat in 1870 nog aan de Gasthuislaan stond, is nadien verdwenen.

Blijkens de stadsplattegrond uit 1933 vestigde zich in nummer 20 ooit het ‘Gebouw voor Christelijke Sociale Belangen’. Na WO II zijn nummer 20 en 22 gezamenlijk als bedrijfspand in gebruik genomen door de ‘N.V. Lichtdrukpapierfabriek de Atlas’. Deze fabriek verliet Delft in 1958 en vertrok uit de twee panden, die op dat moment al eigendom waren van de gemeente. Die besloot toen de benedenverdieping van nummer 20 te verhuren aan het Rode Kruis, afdeling Delft. De bovenverdieping en het hele pand nummer 22 bleven ongebruikt.

De gemeente en de SDSH kwamen eind jaren vijftig overeen dat de SDSH huurder zou worden van de leegstaande ruimte. Na een verbouwing was deze geschikt voor huisvesting van studenten. Dit was precies op het moment dat de zeden bij de ‘Heeren Studenten’ wat losser werden en zich bevrijdden uit de knellende keurslijven van de hospita’s.

Op instigatie van de Delftse Studenten Raad wordt vanaf 1960 De Atlas, vernoemd naar de voormalige papierfabriek, een Virgielhuis. Dat is op dit moment niet meer het geval.

Een aantal jaren geleden nam Vestia het huis over, nadat halverwege de jaren zeventig de benedenverdieping van nummer 20 geschikt werd gemaakt voor studentenhuisvesting. Sinds de verbouwing in 1958-’60 is aan het huis slechts klein onderhoud gepleegd, overigens door de bewoners zelf, en dat heeft niet bijgedragen aan de duurzaamheid van het gebouw. Lekkages, niet of nauwelijks werkende verwarming en veel tocht maakten de Atlas er niet leefbaarder op. Afgezien van de toegenomen huur, geen bel in de veelgebruikte gemeenschappelijke ruimte en slechts één telefoonaansluiting, omdat men vergat eenaansluiting in de meterkast te maken, is volgens De Wit het comfort nu alleszins acceptabel. De Atlas kan nu weer ingeleefd worden.