Studenten op een onbewoond eiland: ‘Een week in een bubbel’

De morfologische ontwikkeling onderzoeken van strand en duinen op een jong man made eiland (zie kader onderaan), is al best bijzonder. Extra bijzonder is het als dat eiland onbewoond is en jij er een week mag blijven. Tien Delftse masterstudenten civiele techniek (en hun begeleiders) schreven er zelfs een beetje geschiedenis mee. In de nog jonge historie van de Marker Wadden waren ze de eerste studentengroep die er meerdaags onderzoek deed vanuit het daarvoor bestemde veldstation en de groepsaccommodatie. Ze waren er voor het vak fieldwork hydraulic engineering.

Sociaal experiment
Florine Speth is een van de studenten. “Ik had er zin in, maar zag er vooraf ook wel trekjes in van een sociaal experiment: ‘ga een week naar een onbewoond eiland met tien studenten die je amper kent’. Maar het was heel gaaf, zeker als aan het einde van de middag de laatste veerboot met dagbezoekers vertrok en we het eiland voor onszelf hadden. De stilte, de diepe duisternis ’s avonds – heel bijzonder, het was prachtig sterrenkijken. Leuk vond ik ook dat de eilandwachters en -bezoekers erg geïnteresseerd waren in wat we deden. We werden regelmatig aangesproken tijdens onze metingen. Voor mij onderstreepte dat hoe speciaal het is om hier onderzoek te mogen doen.”

‘Vooral ’s avonds had ik sterk het gevoel los van de wereld te zijn’

Bubbel
Dat de studenten uitgerekend op de Marker Wadden de fijne kneepjes van het veldwerk konden leren, was mede te danken aan de contacten van onderzoeker Anne Ton met eigenaar Natuurmonumenten. Voor haar PhD-project was ze er al een keer of tien eerder geweest (‘ik kwam er al toen de eilanden nog een puist zand waren; ik heb ze echt zien ontwikkelen’) en ze wist dat Natuurmonumenten er graag onderzoekers verwelkomt.

Ondanks haar vertrouwdheid met de plek, overnachtte Ton er nooit eerder. “Zou ik dat idee niet te veel geromantiseerd hebben, vroeg ik me vooraf af. Maar nee, je komt écht in een soort bubbel als je een week op een onbewoond eiland bent. Vooral ’s avonds had ik sterk het gevoel los van de wereld te zijn. Terwijl we hemelsbreed helemaal niet zo ver van de bewoonde wereld waren. De lampjes van Lelystad en Almere waren ’s avonds goed te zien vanaf het eiland.”

‘Het contrast met de corona-afzondering van vorig jaar kon bijna niet groter’

Niet even naar het lab
Veldwerk op zo’n bijzondere plek vraagt wel om een bijzondere voorbereiding, vertelt student Koen van Asselt. “Een van de grote uitdagingen was om alle spullen mee te krijgen, zowel qua levensmiddelen als qua onderzoeksmaterialen”, vertelt hij. “Ook moet je vooraf heel goed bedenken wat je allemaal nodig hebt. Tussendoor even naar het lab of de Gamma om iets op te pikken, is immers geen optie. Door die beperking leer je ter plekke te improviseren.”

De studenten maakten lange dagen; van 9 tot 19 uur verrichtten ze in tweetallen allerlei verschillende soorten metingen. Van Asselt vond het een verademing om de hele dag buiten bezig te zijn. “En dan ook nog in nauwe samenwerking met anderen; het contrast met de corona-afzondering van vorig jaar kon bijna niet groter” vertelt hij. Lovend is hij ook over de onderlinge dynamiek van de in totaal veertien studenten en begeleiders. “Iedereen was sterk begaan met hoe het veldwerk verliep. De korte bijpraatsessies ’s avonds waren maar zelden écht kort; meestal werd er lang nagepraat over interessante observaties. Het is me wel duidelijk nu: zet een stel coastal engineers op een onbewoond eiland en het worden vanzelf vakidioten.”

Waardevolle data
De week op het eiland diende niet alleen om de studenten de vaardigheden van veldwerk bij te brengen. Onderzoeker Ton: “Voor het behoud van de Marker Wadden is het superbelangrijk dat we goed begrijpen hoe ze zich gedragen. De data uit de metingen van de studenten zijn van grote waarde daarvoor.”

• Man-made natuur
  De Marker Wadden bestaan uit vijf onbewoonde eilanden op hemelsbreed 9 kilometer van Lelystad,  waarvoor 30 miljoen kubieke meter zand, klei, slib en veen zijn opgespoten (zie Boskalis’ making of video). Alleen het hoofdeiland is (beperkt) toegankelijk voor mensen. De eilanden zijn aangelegd met het oog op ecologisch herstel van het Markermeer. Daar was ooit de laatste Zuiderzeepolder bedoeld; de dijk (Enkhuizen-Lelystad) ligt er al sinds 1976. Maar de inpoldering werd afgeblazen en het Markermeer veranderde in een dode bak water vol ronddwarrelend slib. De aanleg van de Marker Wadden (2016) moet daar verandering in brengen. Het wereldwijk unieke project heeft tot dusverre positieve ecologische resultaten: het slib bezinkt en flora en fauna herstellen zich razendsnel. Twee nieuwe natuureilanden zijn momenteel in de maak. De Marker Wadden vallen onder het in 2018 aangewezen nationaal park Nieuw Land, een belangrijke tussenstop op de vogeltrekroute tussen Scandinavië en Afrika.

Foto’s via Anne Ton, gemaakt door de studenten en begeleiders van fieldwork hydraulic engineering (c).

Marieke Enter / Nieuwsredacteur