Spinoza-premie voor Leo Kouwenhoven

Kouwenhoven kreeg de ‘Nederlandse Nobelprijs’ voor zijn fundamentele onderzoek naar quantummechanica. Hij onderzoekt het gedrag van qubits, bouwstenen die in een eventueel toekomstige quantumcomputer informatie opslaan. “Het is heel fundamentele natuurkunde om principes te ontrafelen. We werken niet direct aan apparaten of prototypes, dus we worden nog maar net getolereerd op de TU”, lacht Kouwenhoven.

Dat hij de Spinoza-prijs kreeg, hoorde Kouwenhoven al twee weken geleden. Hij stond op het perron van station Eindhoven, toen de voorzitter van onderzoeksfinancier NWO belde. “Ik was vrij euforisch”, vertelt de fysicus. Kouwenhoven is de derde Delftse hoogleraar die deze eer krijgt toebedeeld. Nanotechnoloog prof.dr. Cees Dekker ging hem voor in 2003 en in 1999 werd prof.dr.ir. René de Borst, hoogleraar toegepaste mechanica, onderscheiden.

NWO geeft sinds 1995 jaarlijks maximaal vier Spinoza-premies aan Nederlandse wetenschappers die ‘voortreffelijk, baanbrekend en inspirerend onderzoek’ doen. De winnaars krijgen naast de eer en een bronzen beeldje, 1,5 miljoen euro. Dat geld mogen ze naar eigen inzicht besteden, dus zonder de voorwaarden die aan veel andere subsidies kleven.

Kouwenhoven kreeg in 2002 al een Vici-subsidie van het NWO en in 2003 een subsidie van de stichting fundamenteel onderzoek der materie (FOM). Van FOM kreeg hij negen miljoen euro om een zogenoemde concentratiegroep op te zetten. In deze groep doen de universiteiten van Delft en Leiden samen quantumonderzoek. “Vijftig mensen werken op één locatie op één onderzoeksgebied”, aldus Kouwenhoven. “Dat werkt heel goed. Je krijgt meer voor elkaar als je elkaar ook dagelijks bij de koffie en de lunch ontmoet.” De hoogleraar hoopt de onderzoeksgroep, die al tot de wereldtop behoort, tot een ‘echt succes’ te brengen. “Zodat iedereen die iets met quantuminformatie wil, naar Delft komt. Dat is een mooie uitdaging.”

Waar veel goede onderzoekers naar het buitenland vertrekken, is Kouwenhoven behoorlijk honkvast. Na zijn studie technische natuurkunde in Delft, promoveerde Kouwenhoven daar cum laude in 1992. Een aanbod om aan Harvard-hoogleraar te worden wees hij af. Hij werd professor aan de TU Delft. “Ik heb een voorkeur voor Nederland. Ik woonde drie jaar in de Verenigde Staten, maar ik vind het hier sociaal gezien leuker.” De in Pijnacker geboren onderzoeker koos niet voor Twente maar voor Delft, om de daar beschikbare onderzoeksfaciliteiten.

De drieënveertigjarige Kouwenhoven schreef al meer dan 180 publicaties, waarvan zeventien in Science en Nature. Maar zijn belangrijkste vinding, vindt Kouwenhoven, deed hij tijdens zijn afstuderen. Hij ontdekte toen dat elektrische geleiding in puntcontacten is gekwantiseerd, stapsgewijs is opgebouwd. Hij publiceerde zijn bevindingen in 1988 in het tijdschrift ‘Physical Review Letters’. “Dat was mijn eerste artikel. Vorig jaar was het nog het meest geciteerde artikel van de TU.”

Kouwenhoven kreeg de ‘Nederlandse Nobelprijs’ voor zijn fundamentele onderzoek naar quantummechanica. Hij onderzoekt het gedrag van qubits, bouwstenen die in een eventueel toekomstige quantumcomputer informatie opslaan. “Het is heel fundamentele natuurkunde om principes te ontrafelen. We werken niet direct aan apparaten of prototypes, dus we worden nog maar net getolereerd op de TU”, lacht Kouwenhoven.

Dat hij de Spinoza-prijs kreeg, hoorde Kouwenhoven al twee weken geleden. Hij stond op het perron van station Eindhoven, toen de voorzitter van onderzoeksfinancier NWO belde. “Ik was vrij euforisch”, vertelt de fysicus. Kouwenhoven is de derde Delftse hoogleraar die deze eer krijgt toebedeeld. Nanotechnoloog prof.dr. Cees Dekker ging hem voor in 2003 en in 1999 werd prof.dr.ir. René de Borst, hoogleraar toegepaste mechanica, onderscheiden.

NWO geeft sinds 1995 jaarlijks maximaal vier Spinoza-premies aan Nederlandse wetenschappers die ‘voortreffelijk, baanbrekend en inspirerend onderzoek’ doen. De winnaars krijgen naast de eer en een bronzen beeldje, 1,5 miljoen euro. Dat geld mogen ze naar eigen inzicht besteden, dus zonder de voorwaarden die aan veel andere subsidies kleven.

Kouwenhoven kreeg in 2002 al een Vici-subsidie van het NWO en in 2003 een subsidie van de stichting fundamenteel onderzoek der materie (FOM). Van FOM kreeg hij negen miljoen euro om een zogenoemde concentratiegroep op te zetten. In deze groep doen de universiteiten van Delft en Leiden samen quantumonderzoek. “Vijftig mensen werken op één locatie op één onderzoeksgebied”, aldus Kouwenhoven. “Dat werkt heel goed. Je krijgt meer voor elkaar als je elkaar ook dagelijks bij de koffie en de lunch ontmoet.” De hoogleraar hoopt de onderzoeksgroep, die al tot de wereldtop behoort, tot een ‘echt succes’ te brengen. “Zodat iedereen die iets met quantuminformatie wil, naar Delft komt. Dat is een mooie uitdaging.”

Waar veel goede onderzoekers naar het buitenland vertrekken, is Kouwenhoven behoorlijk honkvast. Na zijn studie technische natuurkunde in Delft, promoveerde Kouwenhoven daar cum laude in 1992. Een aanbod om aan Harvard-hoogleraar te worden wees hij af. Hij werd professor aan de TU Delft. “Ik heb een voorkeur voor Nederland. Ik woonde drie jaar in de Verenigde Staten, maar ik vind het hier sociaal gezien leuker.” De in Pijnacker geboren onderzoeker koos niet voor Twente maar voor Delft, om de daar beschikbare onderzoeksfaciliteiten.

De drieënveertigjarige Kouwenhoven schreef al meer dan 180 publicaties, waarvan zeventien in Science en Nature. Maar zijn belangrijkste vinding, vindt Kouwenhoven, deed hij tijdens zijn afstuderen. Hij ontdekte toen dat elektrische geleiding in puntcontacten is gekwantiseerd, stapsgewijs is opgebouwd. Hij publiceerde zijn bevindingen in 1988 in het tijdschrift ‘Physical Review Letters’. “Dat was mijn eerste artikel. Vorig jaar was het nog het meest geciteerde artikel van de TU.”