Opinie

Seksistische Nobelprijswinnaar

De vooraanstaande Engelse schrijver Ian McEwan waagt zich aan een roman over duurzaamheid. Dat levert geen hoopgevend, progressief of gepassioneerd relaas op, maar een donker, satirisch verhaal over een cynische Nobelprijswinnaar en womanizer.

Some women believed he was a genius in need of rescue.’ Met die zin op de eerste pagina van ‘Solar’ zet McEwan de toon. Michael Beard is een Nobelprijswinnaar die, net als Woody Allen, door zijn nerdy uiterlijk en indrukwekkende staat van dienst een onweerstaanbare aantrekkingskracht uitoefent op sommige vrouwen.

Maar anders dan Allen, is Beard allesbehalve schattig. McEwan maakt van zijn hoofdpersoon een opportunistische, cynische eikel. Zijn beste werk ligt achter hem, maar nieuwe geliefden zien nog altijd een sprankje van die oude, fanatieke, nieuwsgierige wetenschapper in hem die hij ooit was.
Beard leeft van de royalties van zijn lezingen en leidt een instituut dat oplossingen zoekt voor klimaatverandering. Erg veel interesseert het Beard niet. De lezingen raffelt hij af. Klimaatverandering vindt hij alleen maar interessant omdat het een heet hangijzer is en hij daardoor goed betaald wordt als instituutdirecteur. Als Beard er achter komt dat zijn vijfde vrouw hem bedondert, komt het verhaal pas goed op gang. Want hij houdt nog van haar. En dan blijkt ook nog dat ze nota bene een relatie heeft met een van zijn talentvolle, gepassioneerde jonge wetenschappers.

Voor zijn twaalfde boek koos McEwan duurzaamheid als onderwerp. Eerder schreef hij onder meer de schitterende romans ‘Saturday’ en  ‘Atonement’. Beide boeken zijn hoogtepunten uit de Britse literatuur van de afgelopen vijfentwintig jaar. In ‘Atonement’ liet McEwan op een weergaloze manier zien hoe een verkeerd begrepen woord in het preutse Engeland van begin twintigste eeuw levens verwoestte.

‘Solar’ lijkt helaas weinig op deze uitstekende romans. Hoofdpersoon Beard is zo cynisch dat hij ongeloofwaardig overkomt. McEwan zoekt doelbewust uitersten op als hij Beard laat praten met jongere onderzoekers, die nog wel passie hebben voor onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid tonen. Op zich zijn dit interessante discussies waarin ook over de technische mogelijkheden van zonnecellen en windturbines wordt gesproken. Maar het ligt er te dik bovenop dat jonge wetenschappers nog wel nieuwsgierig zijn en de oude niet meer. Het verloop van de dialogen en verhaallijnen wordt hierdoor voorspelbaar.

Door zijn cynisme belandt Beard voortdurend in ongewenste situaties. Hij overziet de gevolgen van zijn uitspraken niet. Dat wordt met name duidelijk als womanizer Beard spreekt over de rol van vrouwen in bèta-wetenschappen. ‘He believed there were no longer any institutional barriers or prejudices. […] And then, because he was boring himself, he added that it might have to be accepted one day that a ceiling had been reached. Although there were many gifted women physicists, it was at least conceivable that they would always remain in a minority, albeit a substantial one, in this particular field. There might always be more men than women who wanted to work in physics.’

Die uitspraken worden vervolgens volledig uit hun verband gerukt. De tabloids schrijven ‘Nobel Prof Says No to Lab Chicks’. Voor wie dat nog niet overdreven genoeg is wordt Beard ook als sociaal-Darwinist en zelfs neo-nazi neergezet. Het zal allemaal wel behoren tot de donkere, komische satire die McEwan wilde schrijven met ‘Solar’, maar het komt niet goed uit de verf. Grappig is het nooit. De ophef in tabloids over een bèta die dit soort opmerkingen maakt, is overdreven. Daarnaast is het zonde dat McEwan Beard de uitspraak laat doen uit verveling. De auteur koos daar ongetwijfeld voor om de onverschilligheid van de Nobelprijswinnaar te onderstrepen. Maar fascinerende literatuur levert dat niet op.

Niet alles valt tegen aan ‘Solar’. Een reis naar de Noordpool beschrijft
McEwan prachtig. Hij zit Beard dicht op de huid. De lezer krijgt het vanzelf benauwd bij het lezen van de passages over hoe de te dikke man zweet in een strak zittend poolpak. Maar van een schrijver van zijn kaliber mag je meer verwachten. 

Ian McEwan, ‘Solar’, Jonathan Cape, 285p., 22,95 euro 

Smaakt dit naar meer? Het besproken boek is te vinden op de leestafel in de bibliotheek.

De toegankelijkheid van onderwijsinstellingen voor gehandicapten en chronisch zieken wordt voortaan een hard criterium voor de accreditatie van opleidingen.

In een nota over het nieuwe accreditatiestelsel schreef (toen nog) minister Plasterk van Onderwijs dat hij dat wettelijk wilde vastleggen. Eerder al had Plasterk een commissie aan het werk gezet die adviseert over het verbeteren van de voorzieningen voor studenten met een functiebeperking.

Het expertisecentrum handicap en studie is erg blij met de voorgestelde wijziging. “Besturen van hogescholen en universiteiten worden zo gedwongen om beter over de problemen van studenten met een handicap na te denken”, zegt een woordvoerder.

Het expertisecentrum bespreekt nu met accreditatieorganisatie NVAO hoe de toegankelijkheid voor gehandicapten precies gemeten moet worden. Het nieuwe accreditatiestelsel moet in januari 2011 ingaan.

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.