Rijkdom van TU is bedrieglijk

De begroting voor 2000 gaat uit van een positief resultaat van zeven miljoen gulden. Dat is tien miljoen minder dan de meerjarenplanning van de TU veronderstelde, maar nog altijd vertrouwenwekkend. De faculteiten komen samen uit op een tekort van 13 miljoen gulden, maar dat wordt gecompenseerd door een grotere bijdrage uit Zoetermeer dan verwacht. De TU deed het goed in de aantallen uitgereikte doctoraaldiploma’s en promotiebullen. De tekorten van de faculteiten zijn ook geen reden voor zorg, omdat ze de afgelopen jaren flinke reserves hebben opgebouwd.

Op de langere termijn wordt het beeld ineens minder florissant. Het aandeel van de TU in de eerstejaarsstudenten loopt namelijk terug. Over een paar jaar zal dat merkbaar worden in het aantal diploma’s, één van de belangrijkste factoren bij de financiering van de universiteiten. Op termijn van een paar jaar zullen er ook flinke investeringen nodig zijn. In ict-toepassingen bijvoorbeeld, vooral in de inzet van ict in het onderwijs. En natuurlijk in het vastgoed.

Door de trage ontwikkeling van een masterplan voor de TU-wijk heeft de TU inmiddels een investeringsachterstand opgelopen. De TU-reserves varen er wel bij, die bedragen inmiddels zo’n 450 miljoen. Maar ze geven een bedrieglijk beeld van universitaire rijkdom. Op het moment dat de TU op grote schaal gaat (ver-)bouwen, zijn de reserves snel opgesoupeerd. De verwachting is dat de universiteit op termijn van een paar jaren bij de bank zal moeten aankloppen om haar bouwprojecten te kunnen financieren. Dat is geen vreselijke ramp, andere universiteiten zijn de TU daarin al voorgegaan. Maar de bijbehorende oplopende rentelasten houden wel weer een extra bezuiniging in.
Armoedzaaiers

In 1995 kreeg de TU haar eigen huisvesting in bezit. Dat leek een leuk cadeau van het ministerie, maar in feite was het een verkapte bezuiniging. Nu pas begint door te dringen hoe groot de gevolgen zijn van de overdracht van de huisvesting van het ministerie aan de universiteiten.

Voor universiteiten als de TU die hun gebouwenbestand op dat moment nog niet vernieuwd hadden, betekent de overdracht een zware aanslag op hun financiën. Dat concludeerde ook de commissie-Koopmans die deze zomer in opdracht van de vereniging van universiteiten en minister-Hermans rapporteerde over de vermogenspositie van universiteiten. Volgens de commissie kwamen de universiteiten in totaal 1,6 miljard gulden tekort om hun gebouwen op termijn te kunnen vervangen. De TU was daarbij één van de grootste armoedzaaiers. De commissie opperde de universiteiten meer geld te geven, maar de minister ziet daar in het kabinet voorlopig nog weinigsteun voor. De TU zal er dus van uit moeten gaan dat ze zelf geld voor haar huisvesting moet vinden.

Waar ligt het geld? De faculteiten verwachten de nodige extra inkomsten uit het contractonderzoek, onder meer omdat grote bedrijven hun lange termijn research steeds meer uitbesteden. Over het algemeen blijkt in de praktijk echter dat extra inkomsten ook weer extra uitgaven (personeel, huisvesting ect.) betekenen. En dan is er nog het overbodige vastgoed van de TU. Als er een masterplan is, zullen gebouwen en grond in het noorden en zuiden van de TU-wijk op termijn afgestoten kunnen worden. Omdat de TU nu ruim in haar jas zit, gaat het om flinke terreinen en complexen. Ook hierbij mag ze zich niet rijk rekenen, waarschuwen de deskundigen. Waarschijnlijk zal de grond naar projectontwikkelaars gaan. Zelf de grond ontwikkelen levert meer op, maar is ook riskanter. Eén Ceteco-affaire is ruim voldoende. Daarnaast is het niet duidelijk of er nog onaangename verrassingen in de grond en de gebouwen, zoals asbest, schuil gaan.

Waarschijnlijk zal het vastgoed de TU dus nog behoorlijk pijn gaan doen. Daarom is een goede TU-brede discussie over het stedenbouwkundige masterplan van het grootste belang. Als het vastgoed om nieuwe bezuinigingen vraagt, dan moet iedereen er van overtuigd zijn dat die offers ook een mooiere en betere campus opleveren.

De begroting voor 2000 gaat uit van een positief resultaat van zeven miljoen gulden. Dat is tien miljoen minder dan de meerjarenplanning van de TU veronderstelde, maar nog altijd vertrouwenwekkend. De faculteiten komen samen uit op een tekort van 13 miljoen gulden, maar dat wordt gecompenseerd door een grotere bijdrage uit Zoetermeer dan verwacht. De TU deed het goed in de aantallen uitgereikte doctoraaldiploma’s en promotiebullen. De tekorten van de faculteiten zijn ook geen reden voor zorg, omdat ze de afgelopen jaren flinke reserves hebben opgebouwd.

Op de langere termijn wordt het beeld ineens minder florissant. Het aandeel van de TU in de eerstejaarsstudenten loopt namelijk terug. Over een paar jaar zal dat merkbaar worden in het aantal diploma’s, één van de belangrijkste factoren bij de financiering van de universiteiten. Op termijn van een paar jaar zullen er ook flinke investeringen nodig zijn. In ict-toepassingen bijvoorbeeld, vooral in de inzet van ict in het onderwijs. En natuurlijk in het vastgoed.

Door de trage ontwikkeling van een masterplan voor de TU-wijk heeft de TU inmiddels een investeringsachterstand opgelopen. De TU-reserves varen er wel bij, die bedragen inmiddels zo’n 450 miljoen. Maar ze geven een bedrieglijk beeld van universitaire rijkdom. Op het moment dat de TU op grote schaal gaat (ver-)bouwen, zijn de reserves snel opgesoupeerd. De verwachting is dat de universiteit op termijn van een paar jaren bij de bank zal moeten aankloppen om haar bouwprojecten te kunnen financieren. Dat is geen vreselijke ramp, andere universiteiten zijn de TU daarin al voorgegaan. Maar de bijbehorende oplopende rentelasten houden wel weer een extra bezuiniging in.
Armoedzaaiers

In 1995 kreeg de TU haar eigen huisvesting in bezit. Dat leek een leuk cadeau van het ministerie, maar in feite was het een verkapte bezuiniging. Nu pas begint door te dringen hoe groot de gevolgen zijn van de overdracht van de huisvesting van het ministerie aan de universiteiten.

Voor universiteiten als de TU die hun gebouwenbestand op dat moment nog niet vernieuwd hadden, betekent de overdracht een zware aanslag op hun financiën. Dat concludeerde ook de commissie-Koopmans die deze zomer in opdracht van de vereniging van universiteiten en minister-Hermans rapporteerde over de vermogenspositie van universiteiten. Volgens de commissie kwamen de universiteiten in totaal 1,6 miljard gulden tekort om hun gebouwen op termijn te kunnen vervangen. De TU was daarbij één van de grootste armoedzaaiers. De commissie opperde de universiteiten meer geld te geven, maar de minister ziet daar in het kabinet voorlopig nog weinigsteun voor. De TU zal er dus van uit moeten gaan dat ze zelf geld voor haar huisvesting moet vinden.

Waar ligt het geld? De faculteiten verwachten de nodige extra inkomsten uit het contractonderzoek, onder meer omdat grote bedrijven hun lange termijn research steeds meer uitbesteden. Over het algemeen blijkt in de praktijk echter dat extra inkomsten ook weer extra uitgaven (personeel, huisvesting ect.) betekenen. En dan is er nog het overbodige vastgoed van de TU. Als er een masterplan is, zullen gebouwen en grond in het noorden en zuiden van de TU-wijk op termijn afgestoten kunnen worden. Omdat de TU nu ruim in haar jas zit, gaat het om flinke terreinen en complexen. Ook hierbij mag ze zich niet rijk rekenen, waarschuwen de deskundigen. Waarschijnlijk zal de grond naar projectontwikkelaars gaan. Zelf de grond ontwikkelen levert meer op, maar is ook riskanter. Eén Ceteco-affaire is ruim voldoende. Daarnaast is het niet duidelijk of er nog onaangename verrassingen in de grond en de gebouwen, zoals asbest, schuil gaan.

Waarschijnlijk zal het vastgoed de TU dus nog behoorlijk pijn gaan doen. Daarom is een goede TU-brede discussie over het stedenbouwkundige masterplan van het grootste belang. Als het vastgoed om nieuwe bezuinigingen vraagt, dan moet iedereen er van overtuigd zijn dat die offers ook een mooiere en betere campus opleveren.