Revolutionair idee huisstijl afgeblazen

De reacties waren enthousiast, maar de emoties bleken sterker. En dus moet de abstracte landmark wijken voor het vertrouwde vlammetje.

‘Vreemd’ is niet het goede woord. Noem het liever ‘verrassend’. Dat gevoel en verstand twee andere zaken zijn als een nieuw beeldmerk gekozen wordt, is voor Hans Paul Brandt en Joline Korthoven niets nieuws. Maar zo’n extreme omslag hadden de ontwerpers van de TU-huisstijl niet verwacht.

,,Het gekke is: toen wij vorig jaar mei met de faculteiten praatten, werd van hoog tot laag gesteld dat de huidige huisstijl geen hoog aanzien genoot. In het daaruit volgende programma van eisen stond duidelijk dat alle bestaande elementen van tafel mochten”, licht Brandt toe.

Het bestaande TU-logo is gebaseerd op het verhaal van Prometheus – hij die vooruit denkt. Deze figuur uit de Griekse mythologie stal vuur uit het godenrijk en bracht het op aarde, als bron van kennis voor de mensheid. Maar dit verhaal blijkt onbekend danwel onbemind. ,,Dan kun je twee dingen doen: of je brengt het opnieuw tot leven, of je kiest een ander verhaal”, weet Brandt. De gedachten gingen uit naar dat laatste. Als nieuwe thematiek werd ‘het universum van de TU Delft’ bedacht. De Mekelweg als universitaire melkweg, met vele sterren en planeten die allemaal om één as draaien. Die gemeenschappelijke as is de vooruitgang, de kennisoverdracht.

Om dat verhaal in een logo te verwerken ontstond het plan voor een landmark bij de Aula. Brandt: ,,Verklaar de Aula tot centrum van het universum en plaats er een abstract symbool.”

Vanuit elke werkplek zou dit object onder een andere hoek te zien zijn. En zoals de medewerkers het zien, zo zou ook het logo van de betreffende faculteit of dienst eruit zien. TU’ers kunnen hun coördinaten ten opzichte van de landmark in de computer invoeren, waarna een logo-op-maat uit de printer rolt.
Favoriet

Mooi idee, vond de interne stuurgroep die de ontwerpen beoordeelt. Bij de presentatie van vier huisstijlplannen in oktober was de universumgedachte duidelijk favoriet. Onbekend was nog hoe de zaak uitgewerkt zou worden (zeer abstract of niet, wellicht met een denkbeeldige landmark onder de grond) maar dat was van later zorg.

Iedereen was bereid het idee te aanvaarden. Alleen collegevoorzitter De Voogd twijfelde. Zijn gevoel zei hem dat het niet meer de TU was, want de vlam was weg. En gooide de TU met het vlammetje ook niet haar traditie, en haar pretentie ‘de enige echte’ te zijn overboord?

De Voogd, voorzitter van de stuurgroep huisstijl, vroeg deontwerpers alsnog vier voorstellen met een vlam uit te werken. En zo keerden Brandt en Korthoven terug naar de stuurgroep. Met de vlam uitgewerkt in het zegel van de universiteit (dat onder meer op diploma’s staat), een losse vlam of toorts, een aangepaste vlam op het TU-logo en een vlam als centrum van de universumgedachte. Ze voegden nog een vijfde optie toe: het niet nader omschreven plan ‘geen vlam’.

Alle 32 stuurgroepleden kregen twee gele post-it memo’s om op een favoriet voorstel te plakken. ,,Ik vreesde dat ik de vijfde optie te veel had gepushed en dacht dat alleen de collegevoorzitter zijn stickertje op een plan met vlam zou plakken”, herinnert Brandt zich. Maar die angst bleek ongegrond. Van de 64 memo’s kleefde er slechts één op de geen-vlam-optie.

Ook de universumgedachte bleef opvallend leeg. De drie ideeën die uitgaan van aanpassing van de bestaande huisstijl waren echter rijkelijk geel behangen. Het plan voor een toorts (eventueel aangevuld met een mens of arm) kreeg bijna de helft van de stemmen.

Een tamelijk radicale omslag. Lopen de stuurgroepleden zo blindelings achter hun voorzitter aan? De ontwerpers denken van niet. Over de stuurgroepleden zijn ze vol lof: ,,Het was fijn samenwerken, omdat je binnen deze groep niet alleen aanschouwelijk bezig hoeft te zijn, maar ook een abstract verhaal kwijt kunt. Aan de TU begrijpen ze zo’n verhaal, dat is fantastisch.”
Impulsief

Desondanks zat er wel een erg groot verschil tussen de eerste en tweede stemming. Om een impulsieve beslissing te voorkomen, heeft het college van bestuur het bureau Intomart verzocht om een kwalitatief onderzoek naar de huisstijl te verrichten. Veertig (ex-)studenten, medewerkers, aankomend studenten en ‘klanten’ van de TU krijgen de diverse opties – met vlam – voorgelegd die de ontwerpers van Total Design momenteel uitwerken. Medio mei worden de resultaten verwacht. In de zomervakantie moet daarop een pilot-project starten, waarvoor gedacht wordt aan de fuserende faculteiten WTM en Technische Bestuurskunde.

De kans dat de vlam het uiteindelijk niet haalt, acht Total Design klein. ,,Tenzij uit de interviews blijkt dat vuur geassocieerd wordt met vernietiging of andere onjuiste kwaliteiten. Dan moet de TU toch eens nadenken.”

Ander probleem met de vlam of toorts is dat het geen exclusief beeldmerk is. Hij wordt ook geassocieerd met de Olympische Spelen en de politie. ,,Maar dat is niet per se negatief. Het wil niet zeggen dat de TU platgetreden paden bewandelt. Prometheus is juist een van de minst gebruikte symbolen. Van hem bestaat – voor zover we weten – welgeteld één schilderij. Dan nog één beeldje dat voor de TU staat en wat reliëfafbeeldingen op Griekse tempels. Prometheus is geen populair symbool.”

Teleurgesteld over de gang van zaken zijn de ontwerpers niet, beweren ze. ,,Het gaat er niet om wat ík mooi vind, maar waar de organisatie zich prettig bij voelt”, vindt Brandt. Emotioneel gezien, vanuit zijn eigen ontwerpersblik, ’tja, dan… eh’. ,,Maar als ik me analytisch afvraag: moet de vlamblijven, dan zeg ik ‘ja’.”
(A.d.J.)

Het idee voor de nieuwe huisstijl was opzienbarend. Plaats een landmark voor de Aula, als centrum van het TU-universum. Met wat technisch vernuft kan iedereen het object op zijn briefpapier afdrukken, precies zoals het er vanuit het eigen raam uitziet. De reacties waren enthousiast, maar de emoties bleken sterker. En dus moet de abstracte landmark wijken voor het vertrouwde vlammetje.

‘Vreemd’ is niet het goede woord. Noem het liever ‘verrassend’. Dat gevoel en verstand twee andere zaken zijn als een nieuw beeldmerk gekozen wordt, is voor Hans Paul Brandt en Joline Korthoven niets nieuws. Maar zo’n extreme omslag hadden de ontwerpers van de TU-huisstijl niet verwacht.

,,Het gekke is: toen wij vorig jaar mei met de faculteiten praatten, werd van hoog tot laag gesteld dat de huidige huisstijl geen hoog aanzien genoot. In het daaruit volgende programma van eisen stond duidelijk dat alle bestaande elementen van tafel mochten”, licht Brandt toe.

Het bestaande TU-logo is gebaseerd op het verhaal van Prometheus – hij die vooruit denkt. Deze figuur uit de Griekse mythologie stal vuur uit het godenrijk en bracht het op aarde, als bron van kennis voor de mensheid. Maar dit verhaal blijkt onbekend danwel onbemind. ,,Dan kun je twee dingen doen: of je brengt het opnieuw tot leven, of je kiest een ander verhaal”, weet Brandt. De gedachten gingen uit naar dat laatste. Als nieuwe thematiek werd ‘het universum van de TU Delft’ bedacht. De Mekelweg als universitaire melkweg, met vele sterren en planeten die allemaal om één as draaien. Die gemeenschappelijke as is de vooruitgang, de kennisoverdracht.

Om dat verhaal in een logo te verwerken ontstond het plan voor een landmark bij de Aula. Brandt: ,,Verklaar de Aula tot centrum van het universum en plaats er een abstract symbool.”

Vanuit elke werkplek zou dit object onder een andere hoek te zien zijn. En zoals de medewerkers het zien, zo zou ook het logo van de betreffende faculteit of dienst eruit zien. TU’ers kunnen hun coördinaten ten opzichte van de landmark in de computer invoeren, waarna een logo-op-maat uit de printer rolt.
Favoriet

Mooi idee, vond de interne stuurgroep die de ontwerpen beoordeelt. Bij de presentatie van vier huisstijlplannen in oktober was de universumgedachte duidelijk favoriet. Onbekend was nog hoe de zaak uitgewerkt zou worden (zeer abstract of niet, wellicht met een denkbeeldige landmark onder de grond) maar dat was van later zorg.

Iedereen was bereid het idee te aanvaarden. Alleen collegevoorzitter De Voogd twijfelde. Zijn gevoel zei hem dat het niet meer de TU was, want de vlam was weg. En gooide de TU met het vlammetje ook niet haar traditie, en haar pretentie ‘de enige echte’ te zijn overboord?

De Voogd, voorzitter van de stuurgroep huisstijl, vroeg deontwerpers alsnog vier voorstellen met een vlam uit te werken. En zo keerden Brandt en Korthoven terug naar de stuurgroep. Met de vlam uitgewerkt in het zegel van de universiteit (dat onder meer op diploma’s staat), een losse vlam of toorts, een aangepaste vlam op het TU-logo en een vlam als centrum van de universumgedachte. Ze voegden nog een vijfde optie toe: het niet nader omschreven plan ‘geen vlam’.

Alle 32 stuurgroepleden kregen twee gele post-it memo’s om op een favoriet voorstel te plakken. ,,Ik vreesde dat ik de vijfde optie te veel had gepushed en dacht dat alleen de collegevoorzitter zijn stickertje op een plan met vlam zou plakken”, herinnert Brandt zich. Maar die angst bleek ongegrond. Van de 64 memo’s kleefde er slechts één op de geen-vlam-optie.

Ook de universumgedachte bleef opvallend leeg. De drie ideeën die uitgaan van aanpassing van de bestaande huisstijl waren echter rijkelijk geel behangen. Het plan voor een toorts (eventueel aangevuld met een mens of arm) kreeg bijna de helft van de stemmen.

Een tamelijk radicale omslag. Lopen de stuurgroepleden zo blindelings achter hun voorzitter aan? De ontwerpers denken van niet. Over de stuurgroepleden zijn ze vol lof: ,,Het was fijn samenwerken, omdat je binnen deze groep niet alleen aanschouwelijk bezig hoeft te zijn, maar ook een abstract verhaal kwijt kunt. Aan de TU begrijpen ze zo’n verhaal, dat is fantastisch.”
Impulsief

Desondanks zat er wel een erg groot verschil tussen de eerste en tweede stemming. Om een impulsieve beslissing te voorkomen, heeft het college van bestuur het bureau Intomart verzocht om een kwalitatief onderzoek naar de huisstijl te verrichten. Veertig (ex-)studenten, medewerkers, aankomend studenten en ‘klanten’ van de TU krijgen de diverse opties – met vlam – voorgelegd die de ontwerpers van Total Design momenteel uitwerken. Medio mei worden de resultaten verwacht. In de zomervakantie moet daarop een pilot-project starten, waarvoor gedacht wordt aan de fuserende faculteiten WTM en Technische Bestuurskunde.

De kans dat de vlam het uiteindelijk niet haalt, acht Total Design klein. ,,Tenzij uit de interviews blijkt dat vuur geassocieerd wordt met vernietiging of andere onjuiste kwaliteiten. Dan moet de TU toch eens nadenken.”

Ander probleem met de vlam of toorts is dat het geen exclusief beeldmerk is. Hij wordt ook geassocieerd met de Olympische Spelen en de politie. ,,Maar dat is niet per se negatief. Het wil niet zeggen dat de TU platgetreden paden bewandelt. Prometheus is juist een van de minst gebruikte symbolen. Van hem bestaat – voor zover we weten – welgeteld één schilderij. Dan nog één beeldje dat voor de TU staat en wat reliëfafbeeldingen op Griekse tempels. Prometheus is geen populair symbool.”

Teleurgesteld over de gang van zaken zijn de ontwerpers niet, beweren ze. ,,Het gaat er niet om wat ík mooi vind, maar waar de organisatie zich prettig bij voelt”, vindt Brandt. Emotioneel gezien, vanuit zijn eigen ontwerpersblik, ’tja, dan… eh’. ,,Maar als ik me analytisch afvraag: moet de vlamblijven, dan zeg ik ‘ja’.”
(A.d.J.)