Rechtszaak over langstudeerboete

Wie studievertraging heeft opgelopen betaalt vanaf 1 september een collegegeldverhoging van 3063 euro. Bij de invoering wordt volgens de studentenorganisaties geen adequate overgangsperiode in acht genomen en is de rechtszekerheid van studenten in het geding; de spelregels zouden tijdens het spel veranderd zijn.



Een ander bezwaar is dat de wet geen rekening houdt met deeltijdstudenten: voor hen gelden dezelfde boeteregels. “Deeltijdstudenten doen per definitie langer over hun opleiding, omdat zij die bijvoorbeeld combineren met een fulltime baan. Het is dus ten onrechte dat zij geconfronteerd worden met een boete tegen zogenaamde langstudeerders,” stelt voorzitter Pascal ten Have van de Landelijke Studenten Vakbond in een gezamenlijk persbericht.



“We zijn erg blij dat de rechter nu binnen afzienbare termijn duidelijkheid zal scheppen in deze langslepende zaak,” schrijft Sebastiaan Hameleers, voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg. “Dat is in het belang van al die studenten die per 1 september 2012 worden bedreigd door de langstudeerboete.”



Voorzitter Jan Boers van de LKvV noemt het “echt onacceptabel” dat er straks ook studenten beboet zullen worden die vertraging oplopen door een sterfgeval in de familie. Het persbericht vermeldt niet dat studenten in bijzondere gevallen een beroep kunnen doen op het profileringsfonds van hun instellingen.

Volgens het wetsvoorstel zal het ministerie op 30 september turven wie er studeert en wie niet. Het gebruik van zo’n ‘peildatum’ is nadelig voor snelle afhakers. Eerstejaars studenten die zich in hun studiekeuze hebben vergist en na één of twee maanden stoppen, hebben meteen een heel uitloopjaar verspeeld.

Ze kunnen het collegegeld voor de rest van het studiejaar terugvragen, ze kunnen hun studiefinanciering stopzetten, maar hun uitloopjaar zijn ze kwijt. Als ze een jaar later aan een nieuwe opleiding beginnen, moeten ze die precies op tijd afronden, anders gaan ze meteen het verhoogde tarief betalen.
Het ministerie verdedigt deze gang van zaken. ‘Uitgangspunt blijft dat studenten zich inschrijven voor een geheel studiejaar’, staat in de toelichting bij de wet. ‘Dit past bij het doel een ambitieuzer studieklimaat te bevorderen, waarbij student en instelling een serieus commitment aangaan.’

Maar wie zich pas in oktober inschrijft, of in de maanden erna, kan zich aan het oog van de langstudeermaatregel onttrekken. Twee onderwijsjuristen – advocaat Erik de Groot en de Tilburgse hoogleraar onderwijsrecht Paul Zoontjens – bevestigen de constatering van het Hoger Onderwijs Persbureau.
Vooral voor masterstudenten zal dit eenvoudig zijn. Die kunnen meestal ook in februari instromen. In de zomer schrijven ze zich uit, waardoor ze in september op de peildatum officieel niet studeren. Ze gaan bijvoorbeeld een half jaar lang hun scriptie schrijven. Daarna schrijven ze zich weer in. Zo zouden ze in principe een tijdje door kunnen gaan, zonder dat de langstudeerboete hen treft.

Van hun tijdelijke uitschrijving hebben ze ook weinig last, want Halbe Zijlstra heeft hun basisbeurs toch al wegbezuinigd. Ze moeten alleen even oppassen met campuscontracten, want sommige verhuurders gooien hun huurders uit hun kamer als ze een aantal maanden niet meer studeren.
Ook verliezen deze studenten het recht op de ov-jaarkaart en kunnen ze even niet meer lenen bij de dienst uitvoering onderwijs. Als ze daarmee de boete van drieduizend euro omzeilen, betaalt het zich vanzelf weer terug.
Voor bachelorstudenten ligt het ingewikkelder. Die mogen zich wel later inschrijven (bijvoorbeeld op 1 oktober), maar dat staan universiteiten en hogescholen alleen toe bij wijze van vriendelijke uitzondering. Het is een extraatje, en beslist geen regel.

Probleem voor hogescholen en universiteiten is dat studenten niet voor de overheidsbekostiging meetellen als ze zich pas in oktober inschrijven. Daarom zullen onderwijsinstellingen het niet over hun kant laten gaan als studenten hier massaal gebruik van willen maken. Late inschrijvers lopen dus het risico dat ze niet meer worden toegelaten.
Het ministerie zou deze maas in de wet nog met een ‘maatregel van bestuur’ kunnen veranderen en ervoor kunnen kiezen om vaker te peilen. Het is dan wel lastig uitleggen waarom studenten meteen een heel uitloopjaar kwijt zijn, als ze op één van de twee data niet staan ingeschreven.