Opinie

Ook EU mikt op ict, genetica en nanotechnologie

De Europese Unie (EU) geeft de komende vier jaar weer miljarden euro’s uit aan gezamenlijk onderzoek. Daarbij zet Brussel zwaar in op modieuze thema’s: informatie- en communicatietechnologie (ict), genomics en nanotechnologie.

De Europese academies van wetenschappen willen bredere thema’s en meer fundamenteel onderzoek.

Bijna ongemerkt zijn de geldstromen uit Brussel de laatste tien jaar een groeiende rol gaan spelen bij de financiering van onderzoek. Voor Nederland gaat het jaarlijks om zo’n zevenhonderd miljoen gulden. Eenderde daarvan komt terecht bij universiteiten.

Onbelangrijk is de discussie over de EU-miljarden dus niet. Maar moeilijk te volgen is hij wel. Al enige maanden lang regent het Brussels persberichten over alweer een ‘agreement to boost European research and innovation’. Soms gaat het om vier miljoen euro, de volgende keer om miljarden. In dat laatste geval wordt het tijd om op te letten. En deze maand is het zo ver.

Begin juni kwam de Europese Commissie met haar uitgewerkte voorstellen voor EU-onderzoekprogramma’s tussen 2002 en 2006. De EU wil in vier jaar tijd zo’n 17,5 miljard euro (bijna 39 miljard gulden) aan wetenschap en technologie uitgeven – iets meer dan in de lopende onderzoeksprogramma’s. In november moeten er definitieve besluiten vallen.

Een groot deel van het geld wil de commissie reserveren voor vier thema’s. Ze lijken sterk op de onderwerpen die centraal staan bij de Nederlandse organisatie NWO. Dat is geen toeval, want deze thema’s zijn in de mode. Behalve van ict (3,56 miljard euro) heeft Brussel hoge verwachtingen van ‘genomics en medische biotechnologie’ (2 miljard), van slimme materialen (1,3 miljard) en duurzame ontwikkeling (1,7 miljard).

Ook blijft er ruime aandacht voor lucht- en ruimtevaart, en is er meer geld voor het na MKZ en BSE actuele thema voedselveiligheid. En er is nog eens drie miljard euro voor algemene stimulering van wetenschappelijk onderzoek, vooral in de vorm van beurzen voor jonge onderzoekers.

Verbreding

De keus voor deze modieuze thema’s lijkt een veilige. Ze sluiten aan op actuele ‘uitdagingen’ in de technologische concurrentie met vooral de Verenigde Staten. Veel bedrijven en laboratoria zullen met deze onderwerpen wel raad weten. En op de universiteiten zullen vooral bèta’s en medici er plannen bij kunnen bedenken.

Toch klinken al de eerste kritische reacties – ook vanuit Nederland. Een deel lijkt voorspelbaar: Economische Zaken wil meer aandacht voor de industrie. En namens de Europese academies van wetenschappen (Allea) meldt de Nederlander Pieter Drenth dat juist het fundamentele onderzoek meer aandacht behoeft.

Over enkele punten blijken de critici het eens. De onderwerpen die Brussel kiest zijn te smal en te specifiek. Als nationale overhedenén Europa tegelijk miljarden steken in hetzelfde hoogwaardige onderzoek aan erfelijke eigenschappen van muizen en mensen, zullen er alleen al te weinig toponderzoekers zijn om dat werk te doen. Bovendien dreigt er overlap van werk en krijgen andere belangrijke thema’s te weinig aandacht.

De critici willen allereerst een verbreding van de gekozen thema’s. Allea vindt bijvoorbeeld dat het in de kenniseconomie niet alleen moet gaan om technologie maar ook om sociale, economische en culturele kwesties. Hoe zit het met de kwaliteit van leven? En hoe gaat Europa om met de toenemende culturele diversiteit?

Bovendien zou ‘Europa’ meer moeten samenwerken met wat de lidstaten zelf al aan vergelijkbare onderzoekprogramma’s hebben lopen. Eurocommissaris Philippe Busquin heeft aangekondigd dat hij nu een begin wil maken met zulke samenwerking. Een klein deel van de EU-miljarden wordt straks niet meer vanuit Brussel aan onderzoekers uitgedeeld, maar komt beschikbaar voor medefinanciering van gezamenlijke programma’s van drie of meer lidstaten.

Dat lijkt wel zo efficiënt. En voor Nederland zou het een manier kunnen zijn om samen met andere landen extra geld te krijgen om de hoge ambities in de genomics waar te maken. Het kabinet kreeg onlangs immers het advies om de komende jaren zeshonderd miljoen gulden voor dit vakgebied vrij te maken, maar tot nu toe is pas een fractie van dit geld bij elkaar geschraapt. (HOP)

De Europese Unie (EU) geeft de komende vier jaar weer miljarden euro’s uit aan gezamenlijk onderzoek. Daarbij zet Brussel zwaar in op modieuze thema’s: informatie- en communicatietechnologie (ict), genomics en nanotechnologie. De Europese academies van wetenschappen willen bredere thema’s en meer fundamenteel onderzoek.

Bijna ongemerkt zijn de geldstromen uit Brussel de laatste tien jaar een groeiende rol gaan spelen bij de financiering van onderzoek. Voor Nederland gaat het jaarlijks om zo’n zevenhonderd miljoen gulden. Eenderde daarvan komt terecht bij universiteiten.

Onbelangrijk is de discussie over de EU-miljarden dus niet. Maar moeilijk te volgen is hij wel. Al enige maanden lang regent het Brussels persberichten over alweer een ‘agreement to boost European research and innovation’. Soms gaat het om vier miljoen euro, de volgende keer om miljarden. In dat laatste geval wordt het tijd om op te letten. En deze maand is het zo ver.

Begin juni kwam de Europese Commissie met haar uitgewerkte voorstellen voor EU-onderzoekprogramma’s tussen 2002 en 2006. De EU wil in vier jaar tijd zo’n 17,5 miljard euro (bijna 39 miljard gulden) aan wetenschap en technologie uitgeven – iets meer dan in de lopende onderzoeksprogramma’s. In november moeten er definitieve besluiten vallen.

Een groot deel van het geld wil de commissie reserveren voor vier thema’s. Ze lijken sterk op de onderwerpen die centraal staan bij de Nederlandse organisatie NWO. Dat is geen toeval, want deze thema’s zijn in de mode. Behalve van ict (3,56 miljard euro) heeft Brussel hoge verwachtingen van ‘genomics en medische biotechnologie’ (2 miljard), van slimme materialen (1,3 miljard) en duurzame ontwikkeling (1,7 miljard).

Ook blijft er ruime aandacht voor lucht- en ruimtevaart, en is er meer geld voor het na MKZ en BSE actuele thema voedselveiligheid. En er is nog eens drie miljard euro voor algemene stimulering van wetenschappelijk onderzoek, vooral in de vorm van beurzen voor jonge onderzoekers.

Verbreding

De keus voor deze modieuze thema’s lijkt een veilige. Ze sluiten aan op actuele ‘uitdagingen’ in de technologische concurrentie met vooral de Verenigde Staten. Veel bedrijven en laboratoria zullen met deze onderwerpen wel raad weten. En op de universiteiten zullen vooral bèta’s en medici er plannen bij kunnen bedenken.

Toch klinken al de eerste kritische reacties – ook vanuit Nederland. Een deel lijkt voorspelbaar: Economische Zaken wil meer aandacht voor de industrie. En namens de Europese academies van wetenschappen (Allea) meldt de Nederlander Pieter Drenth dat juist het fundamentele onderzoek meer aandacht behoeft.

Over enkele punten blijken de critici het eens. De onderwerpen die Brussel kiest zijn te smal en te specifiek. Als nationale overhedenén Europa tegelijk miljarden steken in hetzelfde hoogwaardige onderzoek aan erfelijke eigenschappen van muizen en mensen, zullen er alleen al te weinig toponderzoekers zijn om dat werk te doen. Bovendien dreigt er overlap van werk en krijgen andere belangrijke thema’s te weinig aandacht.

De critici willen allereerst een verbreding van de gekozen thema’s. Allea vindt bijvoorbeeld dat het in de kenniseconomie niet alleen moet gaan om technologie maar ook om sociale, economische en culturele kwesties. Hoe zit het met de kwaliteit van leven? En hoe gaat Europa om met de toenemende culturele diversiteit?

Bovendien zou ‘Europa’ meer moeten samenwerken met wat de lidstaten zelf al aan vergelijkbare onderzoekprogramma’s hebben lopen. Eurocommissaris Philippe Busquin heeft aangekondigd dat hij nu een begin wil maken met zulke samenwerking. Een klein deel van de EU-miljarden wordt straks niet meer vanuit Brussel aan onderzoekers uitgedeeld, maar komt beschikbaar voor medefinanciering van gezamenlijke programma’s van drie of meer lidstaten.

Dat lijkt wel zo efficiënt. En voor Nederland zou het een manier kunnen zijn om samen met andere landen extra geld te krijgen om de hoge ambities in de genomics waar te maken. Het kabinet kreeg onlangs immers het advies om de komende jaren zeshonderd miljoen gulden voor dit vakgebied vrij te maken, maar tot nu toe is pas een fractie van dit geld bij elkaar geschraapt. (HOP)

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.