Onderwijs

NWO wil gratis toegankelijke wetenschap

Onderzoeksfinancier NWO trekt vijf miljoen euro uit, zodat wetenschappers in gratis toegankelijke internettijdschriften kunnen publiceren. Dat meldt NRC Handelsblad.

NWO denkt hier al enige tijd over na. Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften vragen namelijk grof geld voor abonnementen. Bibliotheken zeggen daarom de minst gelezen bladen op, waarna uitgevers de prijs van andere tijdschriften opschroeven. Zo komen ze samen in een vicieuze cirkel terecht.

Maar wetenschappers en financiers morren steeds harder. Veel onderzoek is immers met overheidsgeld verricht en zou publiek toegankelijk moeten zijn.

Het probleem is alleen de impact: een tijdschrift als Nature staat in veel hoger aanzien dan een gratis internettijdschrift. Kan NWO van wetenschappers vragen vrijwillig een trede lager te gaan staan? En is dat op de lange duur goed voor de Nederlandse wetenschap?

Dit dilemma kan verlammend werken, maar verschillende onderzoeksfinanciers willen de patstelling doorbreken. Zo stelt de Zweedse tegenhanger van NWO sinds kort de eis dat een artikel binnen zes maanden na publicatie vrij toegankelijk moet zijn. NWO-directeur Jos Engelen wil naar het Zweedse model toe, zegt hij in NRC Handelsblad.

Met die termijn van zes maanden kunnen veel tijdschriften best leven. Zo moedigt het gerenommeerde tijdschrift Nature auteurs expliciet aan om het artikel na zes maanden in een publiek archief te laten publiceren. Ook het toptijdschrift Science staat dit toe, als het onderzoek met publiek geld is gefinancierd.

Volgens NWO is er dan ook geen sprake van een koerswijziging. Wel roept NWO-directeur Jos Engelen zijn collegawetenschappers explicieter dan voorheen op om jonge onderzoekers het goede voorbeeld te geven. Als het kan, publiceer dan in vrij toegankelijke tijdschriften, zegt hij.

Het potje van vijf miljoen euro is bedoeld voor financiële bijdragen aan publicaties in gratis tijdschriften. Omdat die tijdschriften geen abonnementsgeld binnenkrijgen, moeten ze de onkosten op een andere manier dekken. Ze vragen de publicerende wetenschappers om voor hun publicatie te betalen.

Minister Plasterk is voorstander van open acces in de wetenschap. Hij was betrokken bij de oprichting van de Public Library of Science (PLoS), een van de eerste gratis toegankelijke wetenschappelijke tijdschriften.

Studenten, vooral eerstejaars, meldden zich de afgelopen tijd zo vaak ziek voor tentamens, dat de opleiding maatregelen heeft genomen. Want het kon toch niet kloppen dat 15 van de 250 studenten opeens ziek waren. En inderdaad: de afgelopen tentamenperiode is een stuk gezonder verlopen. Maar een handjevol studenten meldde zich ziek, terwijl er nota bene een griepepidemie heerste. Alleen studenten die nu een verklaring van de arts kunnen overleggen, mogen de herkansing maken.

NWO denkt hier al enige tijd over na. Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften vragen namelijk grof geld voor abonnementen. Bibliotheken zeggen daarom de minst gelezen bladen op, waarna uitgevers de prijs van andere tijdschriften opschroeven. Zo komen ze samen in een vicieuze cirkel terecht.

Maar wetenschappers en financiers morren steeds harder. Veel onderzoek is immers met overheidsgeld verricht en zou publiek toegankelijk moeten zijn.

Het probleem is alleen de impact: een tijdschrift als Nature staat in veel hoger aanzien dan een gratis internettijdschrift. Kan NWO van wetenschappers vragen vrijwillig een trede lager te gaan staan? En is dat op de lange duur goed voor de Nederlandse wetenschap?

Dit dilemma kan verlammend werken, maar verschillende onderzoeksfinanciers willen de patstelling doorbreken. Zo stelt de Zweedse tegenhanger van NWO sinds kort de eis dat een artikel binnen zes maanden na publicatie vrij toegankelijk moet zijn. NWO-directeur Jos Engelen wil naar het Zweedse model toe, zegt hij in NRC Handelsblad.

Met die termijn van zes maanden kunnen veel tijdschriften best leven. Zo moedigt het gerenommeerde tijdschrift Nature auteurs expliciet aan om het artikel na zes maanden in een publiek archief te laten publiceren. Ook het toptijdschrift Science staat dit toe, als het onderzoek met publiek geld is gefinancierd.

Volgens NWO is er dan ook geen sprake van een koerswijziging. Wel roept NWO-directeur Jos Engelen zijn collegawetenschappers explicieter dan voorheen op om jonge onderzoekers het goede voorbeeld te geven. Als het kan, publiceer dan in vrij toegankelijke tijdschriften, zegt hij.

Het potje van vijf miljoen euro is bedoeld voor financiële bijdragen aan publicaties in gratis tijdschriften. Omdat die tijdschriften geen abonnementsgeld binnenkrijgen, moeten ze de onkosten op een andere manier dekken. Ze vragen de publicerende wetenschappers om voor hun publicatie te betalen.

Minister Plasterk is voorstander van open acces in de wetenschap. Hij was betrokken bij de oprichting van de Public Library of Science (PLoS), een van de eerste gratis toegankelijke wetenschappelijke tijdschriften.

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.