The meat fraud affair

He said that he had been making up data for years.

Is this fraud committed by Stapel, who works at Tilburg University, a rare and sad excrescence of science? Or is it just the tip of the iceberg? The pressure to publish articles can sometimes by extremely high. Could it be that many scientific publications are based on fraud?



Biophysicist, Professor Cees Dekker (AS), believes that scientific fraud is very rare. “If you publish false data in high level journals, you are bound to get caught,” he says. “It’s a stupid strategy. People who do it have a twisted mind.”



In 2003 Dekker was himself involved in the unmasking of fraud, which lead to the so-called Schön scandal. A post doc in his group tried in vain to redo certain experiments done earlier by the German physicist, Jan Hendrik Schön. Schön unjustly claimed that he had developed a transistor on the molecular scale using organic material.

Material researcher, Professor Barend Thijsse (3mE), also believes that fraud is rare. He attributes that fact to peer review, but not just the standard type of peer review in which scientist assess papers of their peers prior to publication. He believes scientists are always looking over each other’s shoulders. “The whole idea in science is that people can elaborate on each other’s work”, he explains. “So scientists always keep in mind that they have to perform their research in such a way that it can be repeated.”



Prof. Thijsse however also believes that the pressure to publish is increasing: “You either publish or perish. Research money is being distributed via a system of competition. You only get money if you have proven to be better than the others. When I was young, research was more of a fair game.”



According to hydrologist, Professor Huub Savenije (CEG), this fraud had nothing to do with publication pressure, but rather “with a craving for media attention”.

“The fact that Stapel got away with it for such a long time may say something about his research field,” Prof. Savenije adds. “I cannot image getting away with fraud in hydrology. This could in part have to do with the fact that in physics and earth sciences experiments are often relatively easy to repeat. In psychology, experiments can be vague and hard to repeat under the exact same circumstances.”



But scientific misconduct isn’t always that straightforward, as in the meat fraud affair. All scientists cope with outliers, data that do not fit the rest of the numbers, presumably because something went wrong with an experiment. According to Prof. Thijsse, the boundary between good research and falsification can then be very subtle. “In such cases you start reasoning what could have caused it and you might say to yourself, ‘yes of course it happened because someone entered the room during the experiment influencing the humidity and air pressure’. The temptation to remove such a data point is understandable.”



Prof. Dekker however believes that is a different debate: “In our group we have daily discussions about outliers and about the way we present our results in general. We seek the way things are, not to fabricate a way things should be. There is no hint of fraud in that.”



Prof. Savenije adds that he always tells his students to pay special attention to outliers: “These data that are out of the ordinary can also lead to new discoveries.” 

Drie jaar lang verwoordde Halbe Zijlstra de standpunten van de VVD op het gebied van hoger onderwijs en wetenschap. Hij vond dat Plasterk te weinig tijd aan die portefeuille besteedde. De feesten en partijen van het culturele wereldje vond de minister van OCW kennelijk interessanter, sneerde Zijlstra.

Imago
Het lukte Plasterk niet goed om dat imago van zich af te schudden. Vooral voor zijn onderzoeksbeleid kreeg de PvdA’er weinig steun van coalitiepartner CDA. Precies een jaar geleden werd CDA-kamerlid Cisca Joldersma zo snibbig, dat Halbe Zijlstra erom moest grinniken: “En ik dacht dat ik de oppositie was.”

Duidelijkheid
Op menig punt kon de VVD eigenlijk wel goed overweg met Plasterk. Toen de PvdA-minister de ‘harde knip’ tussen bachelor- en masteropleiding wilde invoeren, kreeg hij steun van de VVD: “De harde knip schept duidelijkheid en dat vinden we prettig: zoals je zonder vwo-diploma niet aan een bachelor kunt beginnen, kun je straks zonder bachelor niet met een master van start.”

Tevreden
Ook was de VVD – in tegenstelling tot het CDA – niet ontevreden toen Plasterk honderd miljoen euro uit de bekostiging van universiteiten haalde en in het talentenprogramma van onderzoeksfinancier NWO stopte. Bovendien zag Zijlstra wel iets in Plasterks plannen voor onderzoeksscholen die de promovendus meer vrijheid geven.

Botsen
Toch botsten ze ook. Zijlstra vond dat de prestaties van universiteiten moesten meewegen bij de verdeling van de overheidbekostiging. Het zou om ‘enkele honderden miljoenen’ kunnen gaan. Maar volgens Plasterk zou dat ‘een ongelooflijke hoop red tape’ opleveren. “Juist de partij die een kleinere overheid wil, zou dit niet moeten willen.”

Meer smaken
Plasterk leek hem later de hand te reiken met zijn pleidooi voor een nieuw onderwijsstelsel. Het hoger onderwijs dreigde uit zijn voegen te barsten, aldus Plasterk. Wie weet waren er meer smaken nodig dan alleen hbo en universiteit.

Rust
Zijlstra stelde dat echter niet op prijs en noemde het ‘een oplossing op zoek naar een probleem’. Plasterk zou het hoger onderwijs rust moeten gunnen, meende hij. “De hogescholen waren net lekker bezig en de discussie over ‘universiteitje spelen’ lag achter ons. Plasterk rakelt het allemaal weer op.”

Milder
Misschien is Zijlstra hier achteraf milder over gaan oordelen, want Plasterk zette uiteindelijk de commissie-Veerman aan het werk, die een rapport heeft geschreven dat door het hele hoger onderwijs is omarmd. En die trok bovendien conclusies die de VVD als muziek in de oren klonken. Kwaliteit en missie van een opleiding moeten volgens Veerman zwaarder gaan wegen bij het verdelen van overheidsgeld.

In het regeerakkoord staat dat de aanbevelingen van het rapport zullen worden uitgevoerd. En Zijlstra mag bedenken hoe dat allemaal moet gebeuren.