Luisteren naar glas

Bij bestudering van het programma van ‘Geblindeerd’, een literaire en muzikale glasavond in Speakers, doemen even nare herinneringen op aan eerdere blinddoekervaringen. Geen idee hebben waar je bent, tegen je wil in moeten vertrouwen op het zicht van een ander en totale desoriëntatie wanneer de blinddoek eindelijk af mag. Uitvoerders Falk Hübner en Christof Becker hebben vlak voor aanvang andere zorgen. ,,Denk je niet dat mensen in slaap vallen tijdens het concert?” ,,Nee joh, niet als je nog nooit hebt gehoord hoe glas klinkt. Dit geluid is zo specifiek.”

De zorgen blijken ongegrond. Geblinddoekt naar muziek en literatuur luisteren is niet benauwend, maar eerder een bijna meditatieve ervaring. Daarbij is het geluid van glas verrassend genoeg om de toehoorder bij de les te houden.

De confrontatie met een nieuw geluid was het uitgangspunt voor Marjon Vredeling van Studium Generale om de avond, die een onderdeel is van de materialenreeks rond glas, te organiseren. Zijn de meeste activiteiten in de materialenreeks wetenschappelijk van aard, in ‘Geblindeerd’ draait het puur om de ervaring van glas. ,,En dat hoeft niet per se een esthetische ervaring te zijn”, aldus Vredeling. ,,Glas kan ook heel lelijk klinken.”

Zelf koos Vredeling de teksten uit, waaronder een fragment uit ‘De opstand van Guadalajara’. Daarin komt een poëtische beschrijving van een stervende glazenmaker voor, aan wie ‘de ruiten op zijn rug een zo heldere en betrouwbare uitstraling geven’. Vervolgens stapte ze naar de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Daar haakten Falk Hübner, student compositie en basgitaar, en Christof Becker, student compositie, enthousiast in op het idee tekst- en muziekfragmenten rond het thema glas samen te voegen tot een avondvullend geheel. ,,We vonden het wel een uitdaging. We hadden nog nooit gehoord van glasmuziek.”

Dance

Op het internet en via andere bronnen zochten de studenten naar composities waarin het geluid van glas is verwerkt. ,,Dat was niet gemakkelijk. Vooral op het gebied van de moderne muziek was er bijna niets te vinden. Vandaar dat we zelf een aantal composities hebben geschreven.”

In de eerste helft van het programma is een dance-achtige remix van Becker te horen, waarin de hoge, ijle tonen uit het ‘Largo’ van Schulz doorklinken. Hübner maakte een experimentele geluidscollage op het gedicht ‘Paard van glas’ van Koen Stassijns. ,,Omdat ik Duits ben, was het Nederlands even lastig voor me, maar al snel begon het gedicht voor me te leven.”

Hübner creëerde een tot de verbeelding sprekend landschap van woorden en klanken, dat in het duister achter de gesloten oogleden des te indringender is. Het gehoor lijkt zich aan te scherpen doordat de ogen even niet meedoen.

Als je goed luistert naar het glas in de muziekstukken, valt op dat het geluid van glas haaks op elkaar staande gedaanten aan kan nemen. Soms klinkt het aangenaam fragiel, breekbaar en lieflijk, dan juist zo schel en schril dat het pijn doet aan je oren. Onzichtbare handen wrijven langs het glas, kloppen en tikken ertegen of laten het in scherven uiteen vallen.

Bierflesjescompositie

Veel van de klassieke stukken stammen uit de achttiende eeuw, de tijd dat de glasharp en de glasharmonica in zwang waren. Bij de glasharp moet je je een tafel vol wijnglazen voorstellen, waarvan met een vochtige vinger de randen worden beroerd. De glasharmonica is een kegelvormig instrument met klepjes, die het geluid produceren. ,,Er bestaan eigenlijk geen hedendaagse glasinstrumenten”, vertelt Becker. ,,Het geluid van kapot vallend glas wordt wel gebruikt in soundachtige composities.”

Toch kan er nog wel meer met glas. Een groepje medestudenten van Hübner en Becker besluiten de muzikale en literaire glasavond met hun creatieve bierflesjescompositie ‘Fump!’. Ze blazen lucht in de flesjes, slaan erop en ploppen hun duimen erin en eruit, waardoor een pakkende beat ontstaat. Lachend vertelt Becker: ,,Na een paar biertjes achterover geslagen te hebben, ontstond dit spontaan. Toevallig bleek het perfect binnen ons concept te passen.” Aan het einde van het stuk lopen de muzikanten in een rij door het publiek heen. Even klinkt het geluid heel dichtbij om steeds meer te vervagen tot uiteindelijk een enorm kabaal aan alles een einde maakt: het glas is stuk, de avond is voorbij.

In het kader van de Studium Generale materialenreeks vinden nog tot en met 2 december verschillende activiteiten rond glas plaats, waaronder lezingen, workshops en exposities.

Bij bestudering van het programma van ‘Geblindeerd’, een literaire en muzikale glasavond in Speakers, doemen even nare herinneringen op aan eerdere blinddoekervaringen. Geen idee hebben waar je bent, tegen je wil in moeten vertrouwen op het zicht van een ander en totale desoriëntatie wanneer de blinddoek eindelijk af mag. Uitvoerders Falk Hübner en Christof Becker hebben vlak voor aanvang andere zorgen. ,,Denk je niet dat mensen in slaap vallen tijdens het concert?” ,,Nee joh, niet als je nog nooit hebt gehoord hoe glas klinkt. Dit geluid is zo specifiek.”

De zorgen blijken ongegrond. Geblinddoekt naar muziek en literatuur luisteren is niet benauwend, maar eerder een bijna meditatieve ervaring. Daarbij is het geluid van glas verrassend genoeg om de toehoorder bij de les te houden.

De confrontatie met een nieuw geluid was het uitgangspunt voor Marjon Vredeling van Studium Generale om de avond, die een onderdeel is van de materialenreeks rond glas, te organiseren. Zijn de meeste activiteiten in de materialenreeks wetenschappelijk van aard, in ‘Geblindeerd’ draait het puur om de ervaring van glas. ,,En dat hoeft niet per se een esthetische ervaring te zijn”, aldus Vredeling. ,,Glas kan ook heel lelijk klinken.”

Zelf koos Vredeling de teksten uit, waaronder een fragment uit ‘De opstand van Guadalajara’. Daarin komt een poëtische beschrijving van een stervende glazenmaker voor, aan wie ‘de ruiten op zijn rug een zo heldere en betrouwbare uitstraling geven’. Vervolgens stapte ze naar de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Daar haakten Falk Hübner, student compositie en basgitaar, en Christof Becker, student compositie, enthousiast in op het idee tekst- en muziekfragmenten rond het thema glas samen te voegen tot een avondvullend geheel. ,,We vonden het wel een uitdaging. We hadden nog nooit gehoord van glasmuziek.”

Dance

Op het internet en via andere bronnen zochten de studenten naar composities waarin het geluid van glas is verwerkt. ,,Dat was niet gemakkelijk. Vooral op het gebied van de moderne muziek was er bijna niets te vinden. Vandaar dat we zelf een aantal composities hebben geschreven.”

In de eerste helft van het programma is een dance-achtige remix van Becker te horen, waarin de hoge, ijle tonen uit het ‘Largo’ van Schulz doorklinken. Hübner maakte een experimentele geluidscollage op het gedicht ‘Paard van glas’ van Koen Stassijns. ,,Omdat ik Duits ben, was het Nederlands even lastig voor me, maar al snel begon het gedicht voor me te leven.”

Hübner creëerde een tot de verbeelding sprekend landschap van woorden en klanken, dat in het duister achter de gesloten oogleden des te indringender is. Het gehoor lijkt zich aan te scherpen doordat de ogen even niet meedoen.

Als je goed luistert naar het glas in de muziekstukken, valt op dat het geluid van glas haaks op elkaar staande gedaanten aan kan nemen. Soms klinkt het aangenaam fragiel, breekbaar en lieflijk, dan juist zo schel en schril dat het pijn doet aan je oren. Onzichtbare handen wrijven langs het glas, kloppen en tikken ertegen of laten het in scherven uiteen vallen.

Bierflesjescompositie

Veel van de klassieke stukken stammen uit de achttiende eeuw, de tijd dat de glasharp en de glasharmonica in zwang waren. Bij de glasharp moet je je een tafel vol wijnglazen voorstellen, waarvan met een vochtige vinger de randen worden beroerd. De glasharmonica is een kegelvormig instrument met klepjes, die het geluid produceren. ,,Er bestaan eigenlijk geen hedendaagse glasinstrumenten”, vertelt Becker. ,,Het geluid van kapot vallend glas wordt wel gebruikt in soundachtige composities.”

Toch kan er nog wel meer met glas. Een groepje medestudenten van Hübner en Becker besluiten de muzikale en literaire glasavond met hun creatieve bierflesjescompositie ‘Fump!’. Ze blazen lucht in de flesjes, slaan erop en ploppen hun duimen erin en eruit, waardoor een pakkende beat ontstaat. Lachend vertelt Becker: ,,Na een paar biertjes achterover geslagen te hebben, ontstond dit spontaan. Toevallig bleek het perfect binnen ons concept te passen.” Aan het einde van het stuk lopen de muzikanten in een rij door het publiek heen. Even klinkt het geluid heel dichtbij om steeds meer te vervagen tot uiteindelijk een enorm kabaal aan alles een einde maakt: het glas is stuk, de avond is voorbij.

In het kader van de Studium Generale materialenreeks vinden nog tot en met 2 december verschillende activiteiten rond glas plaats, waaronder lezingen, workshops en exposities.