Landsadvocaat ontkent deeltijdopleidingen

De rechters keken ervan op toen hij dat zei. De studenten in het publiek schoten in de lach. Er waren ruim honderd studenten op de rechtszaak afgekomen en ze volgden de rechtszaak van minuut tot minuut. Slechts een enkeling haalde tussendoor koffie of een broodje.



De rechters vroegen de landsadvocaat naar de studenten die een zesjarige deeltijdopleiding volgen en die na vier jaar het verhoogde collegegeld voor langstudeerders moeten betalen à drieduizend euro. Die studenten lopen eigenlijk niet uit, maar moeten wel de langstudeerboete betalen.



“Hoe verhoudt zich dat tot het hier besproken doel van ontmoediging?”, wilde de rechter weten. Doet die categorie studenten te lang over de opleiding? Of kunnen ze allemaal een beroep doen op financiële steun uit het profileringsfonds van universiteiten en hogescholen?



De landsadvocaat begon te hakkelen. “Er is niet zoiets als een deeltijdstudie”, zei hij uiteindelijk. Dus geldt voor deze studenten hetzelfde als voor alle andere studenten. Er moet wel iets bijzonders aan de hand zijn voor ze een beroep kunnen doen op een profileringsfonds, zoals een ziekte of bestuursfunctie.



“U doet nu net alsof er geen deeltijdstudies bestaan!”, merkte een flankerende rechter enigszins geërgerd op. Ook de advocaat van de studenten kwam al snel met een tegenargument: in het opleidingenregister staat gewoon of het om een deeltijd- of voltijdopleiding gaat.



De landsadvocaat nuanceerde aanvankelijk zijn antwoord, maar herhaalde het later toch: deeltijdstudenten bestaan wel, maar deeltijdopleidingen wettelijk niet.



“Maar deeltijdopleidingen worden toch aangeboden?”, vroeg de rechter voor de zekerheid. “Het gebeurt”, erkende de landsadvocaat, maar dat is volgens hem een keus van de instelling zelf. Deeltijdstudies kunnen in principe net zo snel doorlopen worden als gewone opleidingen. Instellingen die op eigen initiatief zesjarige deeltijdstudies aanbieden moeten nog eens goed naar de regels van hun profileringsfonds kijken. Studenten van zesjarige opleidingen kunnen mogelijk een beroep op dat fonds doen, waarschuwde de landsadvocaat, wegens “onvoldoende studeerbaarheid” van hun opleiding.



De advocaten wisselden tijdens het proces bekende argumenten uit. Studenten konden de langstudeerboete niet aan zien komen, betoogden de advocaten van de studenten. Dat konden ze best, zei de landsadvocaat, want dat kon al vanaf het regeerakkoord en eigenlijk al vanaf eerdere wetsvoorstellen in die richting, zoals de wet voor de leerrechten.



Schendt de wet het eigendomsrecht omdat studenten een laag collegegeld mochten incalculeren? De studenten zeggen van wel, de staat zegt van niet. En is er overgangsrecht vereist? Ja, zeggen de studenten. De staat meent dat zulk overgangsrecht helemaal niet nodig is en bovendien is er wel degelijk overgangsrecht: de maatregel is een jaar uitgesteld.



En de lening die studenten kunnen afsluiten om de boete te betalen? Dat is geen tegemoetkoming, menen de studenten, want betalen moet je toch. Maar de staat vindt dat het onderwijs toegankelijk blijft en dat dit het belangrijkst is.



De studenten in het publiek denken dat de rechter minstens een deel van de wet ongeldig zal verklaren. Op meer durven ze niet te hopen. De meesten van hen doen zelf een bestuursjaar bij een vereniging of een studentenfractie. Ze lopen veelal uit. Ook is er iemand die voor de Socialistische Partij heeft geholpen met onderwijsprotesten. Een ander deed eerst een propedeuse in het hbo en stroomde daarna door naar de universiteit. Die was haar uitloopjaar al kwijt, moet nog twee vakken halen en moet daar dus het hoge tarief voor betalen.



De rechtbank doet op 25 juli uitspraak, of zoveel eerder als mogelijk is.