Huisjongste

Toen hij hier kwam wonen, bleek dat Ikea-ontwerpers geen rekening houden met kamers van 1,70 bij 3,20 meter. Het lukte niet om passende meubelen te vinden, dus Van Hoogdalen heeft alles zelf gemaakt. Inmiddels is hij geen HJ meer, maar intern doorverhuizen was niet zo aantrekkelijk omdat hij dan niet meer aan de gracht zou zitten. En de meubelen kunnen niet in één stuk naar buiten. Bovendien zat hij vorig jaar in het Oras-bestuur, en had hij het daar zo druk mee dat hij zijn kamer echt alleen gebruikte om in te slapen.

Dat stelt de Commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel in het rapport Differentiëren in drievoud. Die commissie, onder leiding van voormalig landbouwminister Cees Veerman, lichtte in opdracht van voormalig minister Plasterk het hoger onderwijs door.

Uitval

Volgens de commissie is het hoger onderwijs niet toekomstbestendig. Zo is onder meer de uitval onaanvaardbaar hoog, laat de kwaliteit van docenten te wensen over, daalt het onderzoeksniveau en is de internationale oriëntatie gebrekkig. Om het tij te keren moeten snel maatregelen worden getroffen.

Specialiseren

De commissie moedigt universiteiten en hogescholen bovenal aan zich te specialiseren. Dat zal leiden tot meer samenwerking en minder onderlinge concurrentie om studenten. Samen staan de hoger onderwijsinstellingen dan sterker om buitenlands talent naar Nederland te halen, meent de commissie. Instellingen die een scherper profiel kiezen worden daarvoor, afhankelijk van hun prestaties, beloond. Daardoor worden ze minder afhankelijk van de hoeveelheid studenten die ze weten binnen te halen.

Titels

Afgestudeerden van hogescholen en universiteiten mogen van de commissie-Veerman dezelfde titels voeren, mits uit het diplomasupplement blijkt wat iemand gestudeerd heeft en bij welke instelling. Het aantal bekostigde masteropleidingen in het hbo kan worden uitgebreid en de tweejarige hbo-opleiding (associate degree) waarmee nu wordt geëxperimenteerd, moet in 2010 definitief worden ingevoerd.

Selecteren

Ook vindt de commissie het prima als universiteiten hun studenten van tevoren gaan selecteren. Wel gelden daarbij zulke strikte voorwaarden dat het eerder op een aanbeveling voor meer studiekeuzegesprekken lijkt. Immers, de gekozen examenprofielen blijven in beginsel recht geven op toegang tot het hoger onderwijs, ‘tenzij een bepaald type onderwijs of onderwijsconcept aanvullende eisen rechtvaardigt’. Het moet er toe leiden dat studenten terechtkomen bij een opleiding die bij hen past. Ze mogen niet worden uitgesloten van hoger onderwijs.

Pakket

Het zijn de opvallendste aanbevelingen van Veerman, die aangaf dat zijn advies richtinggevend is en nog veel uitvoering behoeft. Hij waarschuwde dat het rapport geen ‘winkel van sinkel’ is, waar naar believen in geshopt kan worden. “Het is een samenhangend pakket dat ervoor kan zorgen dat Nederland de aansluiting met de wereldtop niet verliest.”

Investeren

Bezuinigen op hoger onderwijs en onderzoek verklaart Veerman tot een absoluut taboe. Om de felbegeerde plek in de mondiale top vijf van kenniseconomieën te halen, moet er juist geïnvesteerd worden. “Je kunt niet twee ruggen snijden uit één varken”. Precieze bedragen wilde hij niet noemen, ‘maar met honderd miljoen ben je er niet’.

Harde noten

Over het huidige hoger onderwijsstelsel kraakt de commissie een aantal harde noten. Het is niet flexibel genoeg om in te spelen op de snel wisselende vraag van studenten en werkgevers. Bovendien is de studie-uitval te hoog en worden talentvolle studenten niet genoeg uitgedaagd. “Het hoger onderwijs scoort nu een 6,5, maar het moet een 9 worden.”

Reacties

Belangenorganisaties van studenten en onderwijsinstellingen zijn positief over het rapport. Ze noemen het een stevig en samenhangend advies. Op basis ervan willen VSNU, HBO-raad, LSVb en ISO een gezamenlijk convenant schrijven, tot vreugde van Cees Veerman. Het moet af zijn voordat het nieuwe kabinet is geformeerd.

Accreditatieorganisatie NVAO prijst vooral de plannen van Veerman om opleidingen meer bijzondere kenmerken toe te kennen, bijvoorbeeld voor internationalisering. “Een kans op een betekenisvolle profilering voor opleidingen en instellingen”, aldus de NVAO.