Hoogleraar moet zwemmende promovendus meer helpen

Begeleiders hebben vaak weinig tijd en aandacht voor de promovendi, en laten jonge onderzoekers te vaak aan hun lot over, weet Promood. Vooral buitenlandse promovendi voelen zich geregeld in het diepe gegooid. Met als gevolg: afhakende aio’s en jarenlange vertragingen bij het promoveren. ,,Als promovendus moet je vooral zelf alert zijn op eventuele problemen”, zegt Promood-voorzitter Sandra Verhagen. ,,Maar de opstelling van hoogleraren is wel degelijk een factor.”

Rond de promotor is een stevige discussie losgebarsten, nu blijkt dat nog maar een op de twintig promovendi de dissertatie op tijd af heeft. Volgens Promood-bestuurslid Steven Lans zouden begeleiders extra moeten opletten tijdens de twee meest kritische momenten van het promoveren: het eerste jaar en de schrijffase. ,,Vertraging begint vaak al in de beginfase, als promovendi te lang blijven ‘zwemmen’ en bijvoorbeeld aanlopen tegen het feit dat je voor het bouwen van een proefopstelling soms moet wachten op bepaalde onderdelen. Een hoogleraar zou dat moeten voorzien. En zeggen: je moet nu al beginnen met je proefopstelling.”

Tijdens de schrijffase komen nogal wat promovendi in de problemen omdat ze aanlopen tegen een writer’s block, maar ook omdat ze dan op het hoogtepunt van hun onderzoek zijn en veel gaan publiceren. Verwant probleem is dat gevorderde aio’s nogal eens worden ingezet om gaten in het onderwijsrooster te dichten. ,,Dat is allemaal begrijpelijk, en zowel promovendi als begeleiders vinden dat doorgaans ook leuk. De vraag is alleen of je zo’n punt niet wat eerder kunt leggen. De hoogleraar moet niet het doel uit het oog verliezen. Na drie jaar moet je gaan schrijven, en de hoogleraar moet dat gewoon inzien”, vindt Lans.

De vraag is wel hoe het beter kan. ,,Er lopen heel wat hoogleraren rond die slecht tegen kritiek kunnen”, weet Lans. En de leraren die wél openstaan voor kritiek, staan vaak sowieso al bekend als de betere promotiebegeleiders. De Delftse promovendi wachten af. ,,Vorig jaar pleitte het landelijk aio-overleg Laioo ook al voor een cultuuromslag”, zegt Lans. ,,Maar vervolgens wimpelde Breimer (prof.dr. D.D. Breimer, voorzitter van het rectorenoverleg van Vsnu % red.) dat toch een beetje weg.”

Begeleiders hebben vaak weinig tijd en aandacht voor de promovendi, en laten jonge onderzoekers te vaak aan hun lot over, weet Promood. Vooral buitenlandse promovendi voelen zich geregeld in het diepe gegooid. Met als gevolg: afhakende aio’s en jarenlange vertragingen bij het promoveren. ,,Als promovendus moet je vooral zelf alert zijn op eventuele problemen”, zegt Promood-voorzitter Sandra Verhagen. ,,Maar de opstelling van hoogleraren is wel degelijk een factor.”

Rond de promotor is een stevige discussie losgebarsten, nu blijkt dat nog maar een op de twintig promovendi de dissertatie op tijd af heeft. Volgens Promood-bestuurslid Steven Lans zouden begeleiders extra moeten opletten tijdens de twee meest kritische momenten van het promoveren: het eerste jaar en de schrijffase. ,,Vertraging begint vaak al in de beginfase, als promovendi te lang blijven ‘zwemmen’ en bijvoorbeeld aanlopen tegen het feit dat je voor het bouwen van een proefopstelling soms moet wachten op bepaalde onderdelen. Een hoogleraar zou dat moeten voorzien. En zeggen: je moet nu al beginnen met je proefopstelling.”

Tijdens de schrijffase komen nogal wat promovendi in de problemen omdat ze aanlopen tegen een writer’s block, maar ook omdat ze dan op het hoogtepunt van hun onderzoek zijn en veel gaan publiceren. Verwant probleem is dat gevorderde aio’s nogal eens worden ingezet om gaten in het onderwijsrooster te dichten. ,,Dat is allemaal begrijpelijk, en zowel promovendi als begeleiders vinden dat doorgaans ook leuk. De vraag is alleen of je zo’n punt niet wat eerder kunt leggen. De hoogleraar moet niet het doel uit het oog verliezen. Na drie jaar moet je gaan schrijven, en de hoogleraar moet dat gewoon inzien”, vindt Lans.

De vraag is wel hoe het beter kan. ,,Er lopen heel wat hoogleraren rond die slecht tegen kritiek kunnen”, weet Lans. En de leraren die wél openstaan voor kritiek, staan vaak sowieso al bekend als de betere promotiebegeleiders. De Delftse promovendi wachten af. ,,Vorig jaar pleitte het landelijk aio-overleg Laioo ook al voor een cultuuromslag”, zegt Lans. ,,Maar vervolgens wimpelde Breimer (prof.dr. D.D. Breimer, voorzitter van het rectorenoverleg van Vsnu % red.) dat toch een beetje weg.”