Hoe de maanlanding ons bezighield

Theater De Veste tijdens een eenakterfestival in 2003. Voor een zwart toneelgordijn hangt een poster van de aarde. Er klinken originele geluiden van de Apollo 11 en van dialogen van de maanlanding van 21 juli 1969. De Lunar Module komt uit de kap van het theater zakken. Er verschijnen rookwolken. Zachte landing. ‘The Eagle has landed’ hoort het publiek.

Achter elk raampje is een astronaut zichtbaar. Het zijn stedenbouwkundig ingenieur Jan van der Mast en natuurkundige Allard Zoutendijk, die voor het publiek onzichtbaar op een keukentrapje achter het decorstuk staan. Ze zetten een helm bij elkaar op. De deur gaat open, geluid van een vacuümplop. Lichtbundel. Astronaut 1 daalt achterwaarts de trap af en zet een voet op de maan. Er dwarrelt maanstof. De astronaut spreekt de historische woorden: “That’s one small step for man, one giant leap for mankind.” Hij wandelt rond.

^{Jan van der Mast loopt in slow motion het keukentrapje af. (Foto: Hans de Lijser)}

Astronaut 2 daalt de trap af en wandelt rond. Ze fotograferen elkaar en zetten het fototoestel op een maanrots voor een kiekje met de zelfontspanner. Nummer 1 pakt een schepje, nummer 2 pakt een stofzuigerzak. Ze grijpen maanstenen met het schepje en werpen ze in de zak. Ze worstelen met de gravitatie.

^{Allard Zoutendijk (links) grijpt maanstenen voor in de stofzuigerzak. (Foto: Hans de Lijser)} 

Zestien jaar geleden speelden Van der Mast en Zoutendijk, gehuld in witte overalls, met op hun hoofd kunststof bollen en op hun rug kartonnen dozen met plastic slangetjes, de maanlanding na. In slow motion bewogen ze over grijs worteldoek dat het maanlandschap moest voorstellen. Ze vertellen er nu over in geuren en kleuren.   

Aanleiding voor het toneelstuk was de documentaire The dark side of the moon waarin werd beweerd dat de maanlanding nep was. Voor de lol én voor het Delftse eenakterfestival maakten de alumni het toneelstuk En die vlag dan? Daarin hebben twee Hollandse wetenschappers – Piet en Henk – de opdracht gekregen van NASA om te bewijzen dat het allemaal wél echt was.

Voetafdruk in maanstof
‘Piet’ (Van der Mast) en ‘Henk’ (Zoutendijk) voeren ludieke proefjes uit die natuurlijk mislukken, zoals die met de voetafdruk in maanstof. Die kon volgens een theorie in de documentaire niet echt zijn, want de straalmotoren van de maancapsule zouden tijdens de landing alle stof hebben weggeblazen. “Wij als wetenschappers zeiden dat die voetafdruk klopt, want het is vacuüm op de maan”, zegt Zoutendijk.

Om dat ‘te bewijzen’ hadden Zoutendijk en Van der Mast van een broodtrommel een koepel gemaakt die ze op een ouderwets butlerkarretje zetten. “Met de Vacuvin wijnpomp zou ik die koepel ‘vacumeren’ via een slangetje”, zegt Zoutendijk. “Eronder lag een laag bloem en ik zou even blazen om te laten zien dat die bloem bleef liggen. De grap was dat dat natuurlijk niet lukte, dus er hing een enorme bloemwolk.” Zoutendijk en Van der Mast moeten er zestien jaar na dato weer smakelijk om lachen.

^{Nee, deze stofproef mislukt. (Foto: Hans de Lijser)}

Er was ook een ‘sterrentest’, memoreert Van der Mast. Want waarom zag je geen sterren op maanfoto’s? Wetenschapper Henk houdt op het podium een kerstboom met lampjes (sterren) omhoog. Daarna simuleert hij dat de zon onbelemmerd – er is geen dampkring – op het maanoppervlak schijnt. Henk zet ‘de zon’ even aan: een zeer krachtige lamp schijnt Piet en het publiek in de ogen. Henk: “En wat zie je nu? Zie je nog sterren?”

Vlaggentest
En die vlag dan? Die kon toch niet wapperen zonder atmosfeer? Daarvoor had Piet twee vlaggetjes meegenomen, waarvan hij er eentje in stijfsel had gegooid. Van der Mast alias Piet leest zijn tekst weer hardop voor: “Shit, hij wappert. Ik snap er niks van. Thuis werkte het wel. Misschien heeft één van de kinderen er mee lopen rotzooien.”

^{Slappe vlag? (Foto: Hans de Lijser)}

De alumni proesten weer van het lachen en vertellen hoe het stuk eindigde:

Geluid van een straalmotor. Astronauten met helm achter de raampjes. Het geluid van de straalmotor neemt toe. De Lunar Module stijgt langzaam op. Het onderstel blijft staan. Stemmen vanuit de cabine.

Henk: “Jezus! Het onderstel is nog beneden!”
Piet: “Ja God, en die vlag dan?”

De Lunar Module gaat hoger en hoger en verdwijnt uit het zicht.

De twijfel bij het publiek bleef, en dat was precies de bedoeling. Van der Mast gooide vorig jaar het decorstuk van de Lunar Module weg. Tot zijn grote spijt nu. “Mijn zus memoreert steeds dat dit het leukste is dat ik heb gemaakt. We hebben toen een prijs gewonnen voor het meest innovatieve stuk.”