Campus

Het zwarte alternatief

Zwarte universiteiten. Dat klinkt als iets uit de tijd van de rassenscheiding. Maar in de VS worden ze bewust in stand gehouden. Omdat topuniversiteiten als Princeton of Yale nog altijd onbereikbaar zijn voor de meeste zwarten, maar ook omdat zwart Amerika trots wil zijn op zijn cultuur en geschiedenis.

Vrouwen in kleurige Afrikaanse gewaden, jongetjes in driedelig grijs en bejaarde mannen met bossen rozen – op de campus van Howard University krioelt het. Vandaag krijgen honderden studenten hun bul. In optocht schrijden ze naar voren, op de maat van het volkslied. Het gejoel van het publiek zwelt aan als Hillary Clinton op het podium verschijnt om een toespraak te houden. Maar een klein vrouwtje doet geen moeite over de hoofden heen te kijken: ,,Wat kan mij die Hillary schelen. Mijn zoon studeert vandaag af.”

Howard University in Washington DC, met 11.000 studenten één van de grootste zwarte universiteiten, werd in 1867 opgericht om de vier miljoen bevrijde slaven een opleiding bieden. Tot halverwege deze eeuw lieten de topuniversiteiten geen zwarten toe, en Howard groeide uit tot een alternatief. Nog altijd heeft ze de bijnaam ‘het zwarte Harvard’ en staat ze in de top tien van de 103 historically black colleges and universities die Amerika telt.

Inmiddels laten ook Harvard, Yale en Princeton zwarten toe, maar het percentage zwarten op een ‘witte’ universiteit is gemiddeld niet meer dan zeven. Op Howard is 86 procent van de studenten ‘Afro-Amerikaan’, zoals de politiek-correcte aanduiding tegenwoordig luidt. De blanke studenten die voor Howard kiezen, zijn vooral kinderen van docenten (voor wie studeren gratis is) en jongeren die zijn opgegroeid in een zwarte omgeving, bijvoorbeeld omdat ze uit een Afrikaans land komen.
Cosby

Het belangrijkste verschil tussen Howard en een overwegend blanke universiteit is echter niet de huidskleur van de studenten, maar het lesprogramma. Net als op andere zwarte universiteiten speelt de Afro-Amerikaanse cultuur een grote rol. Om te kunnen afstuderen moet elke student daaraan een aantal uren studie besteden. Zo krijgen studenten bij het vak Engels niet alleen klassiekers als Beowulf te lezen, maar ook en vooral literatuur van grote zwarte schrijvers als Toni Morrison.

Diezelfde Toni Morrison was ooit studente op Howard. De universiteit gaat er prat op veel beroemde oud-leerlingen te hebben. De namen Jessye Norman, Vernon Jordan, Bill Cosby en Nelson Mandela duiken in elke Howard-folder op. Behalve een verkooppraatje om studenten te trekken is zo’n lijstje van role models voor veel zwarte scholieren een stimulans om door te leren.

Ook de docenten hebben die voorbeeldfunctie. Op overwegend blanke universiteiten zijn de docenten meestal blank, waardoorhet voor zwarte jongeren vaak moeilijker is zich te identificeren. Op Howard is dat anders. ,,Een van mijn leraren heeft bij Martin Luther King in de klas gezeten. Daar kan niemand tegenop”, zegt een student van Howard.
Ghetto’s

,,Veel van onze studenten komen uit arme buurten, uit de ghetto’s, waar de scholen slecht zijn”, zegt Hilda van Neck-Yoder, Nederlandse van oorsprong en al twintig jaar docente Engels op Howard. De leerlingen op deze scholen halen vaak lage eindexamencijfers en slagen er daarom niet in op een topuniversiteit terecht te komen. ,,Maar dat ze een achterstand hebben opgelopen vanwege slecht onderwijs, wil niet zeggen dat ze niet intelligent zijn.”

Geldgebrek is een andere reden dat maar weinig Afro-Amerikanen voor een ‘witte’ universiteit kiezen. Omdat Howard subsidie van de overheid krijgt, ligt het collegegeld er een stuk lager dan op de meeste andere private universiteiten. Ook krijgen veel studenten een beurs of lening omdat hun ouders niet kunnen bijdragen in de studiekosten. Van Neck: ,,Een heel hoog percentage van de studenten werkt. Ik sprak laatst een meisje dat vier bijbanen heeft. Eigenlijk hebben ze helemaal geen tijd om student te zijn.”

Maar het beeld van de arme zwarte student uit de Bronx die door hard knokken een plaatsje op Howard heeft weten te veroveren, klopt maar gedeeltelijk. Ze zijn er wel, de studenten waarvan de ouders zelf geen middelbare school hebben en die als eerste in de familie gaan studeren. Maar minstens zoveel studenten hebben ouders die ook al op Howard hebben gestudeerd.

Hoewel de overgrote meerderheid van de studenten zwart is, hebben ze uiteenlopende ervaringen achter de rug. Er lopen jongeren rond die nog nooit met blanken in aanraking zijn geweest. Maar er zijn ook eerstejaars die niet eerder met andere zwarten in één klas hebben gezeten, omdat ze uit een welvarende witte buitenwijk komen. Van Neck: ,,Voor een buitenstaander ziet iedereen er hier hetzelfde uit. Maar zowel docenten als studenten komen overal vandaan. Uit heel Amerika, maar ook uit Afrika en de Cariben. Je kunt niet iedereen over een kam scheren.”
Vooroordelen

,,Je kunt niet zeggen: alle zwarten zijn gelijk en willen de black experience meemaken”, zegt ook dr. Marvel Lang van Michigan State University. Hij adviseert zwarte studenten bij het kiezen voor een zwarte of witte universiteit. ,,Een student die is opgegroeid tussen zwart én blank voelt zich misschien ongemakkelijk op een zwarte universiteit”, zegt hij. ,,Hij kan het verwijt krijgen dat hij ‘denkt, praat en zich gedraagt als een blanke’. Maar een student die diepgewortelde negatieve gevoelens tegenover blanken koestert en niet tegen blanke vooroordelen kan, zal waarschijnlijk niet goed presteren op een overwegend witte school.”

Waarom kiezen studenten voor een zwarte universiteit? ,,Ik had het gevoel dat ik me hier meer thuis zou voelen, er meer bij zou horen dan op een witte universiteit”, zegt Tyrice,student informatica aan Howard. ,,Huidskleur en cultuur zouden geen criteria moeten zijn, maar ze zijn het wel. Ik voel me gewoon prettiger tussen mijn eigen mensen.”

Ook Natalie Michelle Kane heeft om die reden voor een zwarte universiteit gekozen. Ze is derdejaars aan het Spelman College in Atlanta, een universiteit voor zwarte meisjes. ,,Toen ik vertelde dat ik naar een zwarte school zou gaan, werd ik aan alle kanten gewaarschuwd en bekritiseerd. Dat het leven niet alleen maar zwart is, dat ik niet zou zien hoe het er in de echte wereld aan toe gaat. Maar voor mij is dit een vierjarig paradijs.”
Wereldburger

Maar een zwarte universiteit is niet altijd zo paradijselijk. Amanda Enayati is Iraanse en koos voor Howard, omdat ze dacht daar geen discriminatie tegen te komen. Maar blanken én zwarten bleken haar als een buitenstaander te beschouwen: ze wilden van haar weten tot welke groep zij zich eigenlijk vond behoren, tot de zwarten of de blanken.

,,Ik voelde me in een hoek gedreven”, vertelt ze. ,,Als ik zou zeggen dat ik me zwart voelde, zou het lijken of ik partij koos. En als ik zou zeggen dat ik me niet zwart voelde, was ik bang dat ik voortaan genegeerd zou worden, net als de blanke studenten op de campus.”

Uiteindelijk antwoordde Amanda maar met het cliché dat ze zich een wereldburger voelde. ,,Ze wisten gewoon niet in welk hokje ze me moesten stoppen. Hoe vaak ik ook niet heb moeten horen dat ik iets toch nooit zou begrijpen omdat ik niet zwart was. Of juist dat we ons ‘als kleurlingen’ moesten verenigen in de strijd tegen de blanke onderdrukker.”

De segregatie aan de Amerikaanse universiteiten is niet verdwenen, concludeert Tia Martin, studente aan de Universiteit van Statesboro. In het tijdschrift Black College Today schrijft ze: ,,Het bordje ‘whites only’ op de deur van het café mag dan verdwenen zijn, scheiding op basis van huidskleur bestaat nog steeds. Zwarten kunnen inmiddels gaan en staan waar ze willen, maar de meesten voelen zich nu eenmaal meer op hun gemak bij mensen die er net zo uit zien, dezelfde taal spreken en hetzelfde denken als zij.”(HOP)

Vrouwen in kleurige Afrikaanse gewaden, jongetjes in driedelig grijs en bejaarde mannen met bossen rozen – op de campus van Howard University krioelt het. Vandaag krijgen honderden studenten hun bul. In optocht schrijden ze naar voren, op de maat van het volkslied. Het gejoel van het publiek zwelt aan als Hillary Clinton op het podium verschijnt om een toespraak te houden. Maar een klein vrouwtje doet geen moeite over de hoofden heen te kijken: ,,Wat kan mij die Hillary schelen. Mijn zoon studeert vandaag af.”

Howard University in Washington DC, met 11.000 studenten één van de grootste zwarte universiteiten, werd in 1867 opgericht om de vier miljoen bevrijde slaven een opleiding bieden. Tot halverwege deze eeuw lieten de topuniversiteiten geen zwarten toe, en Howard groeide uit tot een alternatief. Nog altijd heeft ze de bijnaam ‘het zwarte Harvard’ en staat ze in de top tien van de 103 historically black colleges and universities die Amerika telt.

Inmiddels laten ook Harvard, Yale en Princeton zwarten toe, maar het percentage zwarten op een ‘witte’ universiteit is gemiddeld niet meer dan zeven. Op Howard is 86 procent van de studenten ‘Afro-Amerikaan’, zoals de politiek-correcte aanduiding tegenwoordig luidt. De blanke studenten die voor Howard kiezen, zijn vooral kinderen van docenten (voor wie studeren gratis is) en jongeren die zijn opgegroeid in een zwarte omgeving, bijvoorbeeld omdat ze uit een Afrikaans land komen.
Cosby

Het belangrijkste verschil tussen Howard en een overwegend blanke universiteit is echter niet de huidskleur van de studenten, maar het lesprogramma. Net als op andere zwarte universiteiten speelt de Afro-Amerikaanse cultuur een grote rol. Om te kunnen afstuderen moet elke student daaraan een aantal uren studie besteden. Zo krijgen studenten bij het vak Engels niet alleen klassiekers als Beowulf te lezen, maar ook en vooral literatuur van grote zwarte schrijvers als Toni Morrison.

Diezelfde Toni Morrison was ooit studente op Howard. De universiteit gaat er prat op veel beroemde oud-leerlingen te hebben. De namen Jessye Norman, Vernon Jordan, Bill Cosby en Nelson Mandela duiken in elke Howard-folder op. Behalve een verkooppraatje om studenten te trekken is zo’n lijstje van role models voor veel zwarte scholieren een stimulans om door te leren.

Ook de docenten hebben die voorbeeldfunctie. Op overwegend blanke universiteiten zijn de docenten meestal blank, waardoorhet voor zwarte jongeren vaak moeilijker is zich te identificeren. Op Howard is dat anders. ,,Een van mijn leraren heeft bij Martin Luther King in de klas gezeten. Daar kan niemand tegenop”, zegt een student van Howard.
Ghetto’s

,,Veel van onze studenten komen uit arme buurten, uit de ghetto’s, waar de scholen slecht zijn”, zegt Hilda van Neck-Yoder, Nederlandse van oorsprong en al twintig jaar docente Engels op Howard. De leerlingen op deze scholen halen vaak lage eindexamencijfers en slagen er daarom niet in op een topuniversiteit terecht te komen. ,,Maar dat ze een achterstand hebben opgelopen vanwege slecht onderwijs, wil niet zeggen dat ze niet intelligent zijn.”

Geldgebrek is een andere reden dat maar weinig Afro-Amerikanen voor een ‘witte’ universiteit kiezen. Omdat Howard subsidie van de overheid krijgt, ligt het collegegeld er een stuk lager dan op de meeste andere private universiteiten. Ook krijgen veel studenten een beurs of lening omdat hun ouders niet kunnen bijdragen in de studiekosten. Van Neck: ,,Een heel hoog percentage van de studenten werkt. Ik sprak laatst een meisje dat vier bijbanen heeft. Eigenlijk hebben ze helemaal geen tijd om student te zijn.”

Maar het beeld van de arme zwarte student uit de Bronx die door hard knokken een plaatsje op Howard heeft weten te veroveren, klopt maar gedeeltelijk. Ze zijn er wel, de studenten waarvan de ouders zelf geen middelbare school hebben en die als eerste in de familie gaan studeren. Maar minstens zoveel studenten hebben ouders die ook al op Howard hebben gestudeerd.

Hoewel de overgrote meerderheid van de studenten zwart is, hebben ze uiteenlopende ervaringen achter de rug. Er lopen jongeren rond die nog nooit met blanken in aanraking zijn geweest. Maar er zijn ook eerstejaars die niet eerder met andere zwarten in één klas hebben gezeten, omdat ze uit een welvarende witte buitenwijk komen. Van Neck: ,,Voor een buitenstaander ziet iedereen er hier hetzelfde uit. Maar zowel docenten als studenten komen overal vandaan. Uit heel Amerika, maar ook uit Afrika en de Cariben. Je kunt niet iedereen over een kam scheren.”
Vooroordelen

,,Je kunt niet zeggen: alle zwarten zijn gelijk en willen de black experience meemaken”, zegt ook dr. Marvel Lang van Michigan State University. Hij adviseert zwarte studenten bij het kiezen voor een zwarte of witte universiteit. ,,Een student die is opgegroeid tussen zwart én blank voelt zich misschien ongemakkelijk op een zwarte universiteit”, zegt hij. ,,Hij kan het verwijt krijgen dat hij ‘denkt, praat en zich gedraagt als een blanke’. Maar een student die diepgewortelde negatieve gevoelens tegenover blanken koestert en niet tegen blanke vooroordelen kan, zal waarschijnlijk niet goed presteren op een overwegend witte school.”

Waarom kiezen studenten voor een zwarte universiteit? ,,Ik had het gevoel dat ik me hier meer thuis zou voelen, er meer bij zou horen dan op een witte universiteit”, zegt Tyrice,student informatica aan Howard. ,,Huidskleur en cultuur zouden geen criteria moeten zijn, maar ze zijn het wel. Ik voel me gewoon prettiger tussen mijn eigen mensen.”

Ook Natalie Michelle Kane heeft om die reden voor een zwarte universiteit gekozen. Ze is derdejaars aan het Spelman College in Atlanta, een universiteit voor zwarte meisjes. ,,Toen ik vertelde dat ik naar een zwarte school zou gaan, werd ik aan alle kanten gewaarschuwd en bekritiseerd. Dat het leven niet alleen maar zwart is, dat ik niet zou zien hoe het er in de echte wereld aan toe gaat. Maar voor mij is dit een vierjarig paradijs.”
Wereldburger

Maar een zwarte universiteit is niet altijd zo paradijselijk. Amanda Enayati is Iraanse en koos voor Howard, omdat ze dacht daar geen discriminatie tegen te komen. Maar blanken én zwarten bleken haar als een buitenstaander te beschouwen: ze wilden van haar weten tot welke groep zij zich eigenlijk vond behoren, tot de zwarten of de blanken.

,,Ik voelde me in een hoek gedreven”, vertelt ze. ,,Als ik zou zeggen dat ik me zwart voelde, zou het lijken of ik partij koos. En als ik zou zeggen dat ik me niet zwart voelde, was ik bang dat ik voortaan genegeerd zou worden, net als de blanke studenten op de campus.”

Uiteindelijk antwoordde Amanda maar met het cliché dat ze zich een wereldburger voelde. ,,Ze wisten gewoon niet in welk hokje ze me moesten stoppen. Hoe vaak ik ook niet heb moeten horen dat ik iets toch nooit zou begrijpen omdat ik niet zwart was. Of juist dat we ons ‘als kleurlingen’ moesten verenigen in de strijd tegen de blanke onderdrukker.”

De segregatie aan de Amerikaanse universiteiten is niet verdwenen, concludeert Tia Martin, studente aan de Universiteit van Statesboro. In het tijdschrift Black College Today schrijft ze: ,,Het bordje ‘whites only’ op de deur van het café mag dan verdwenen zijn, scheiding op basis van huidskleur bestaat nog steeds. Zwarten kunnen inmiddels gaan en staan waar ze willen, maar de meesten voelen zich nu eenmaal meer op hun gemak bij mensen die er net zo uit zien, dezelfde taal spreken en hetzelfde denken als zij.”(HOP)

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.