Het brein van de TU

Clusters en knopen lichten in zijn plaatjes op alsof het functionele MRI’s zijn van een brein. Kijk door je wimpers en met een beetje fantasie zie je rechtsonder een hersenschors in blauw oplichten. Met woorden als basin, erosion en sediment is dit het domein van de hydrologie.

Onderzoekers van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen zwaaien hier de scepter. Het is ver verwijderd van de wereld van electronspins en semiconductors, in de ‘frontale kwab’, roze, links boven. Daar is vooral de faculteit Technische Natuurwetenschappen actief.

Maken neurologen atlassen van het brein, dr. Bijan Ranjbar-Sahraei deed iets soortgelijks voor de universiteit met behulp van steekwoorden. Daarvoor verzamelde hij uit de database Web of Science de titels en abstracts van alle wetenschappelijke artikelen waaraan onderzoekers van de TU Delft hebben meegewerkt tussen 2003 en 2015: zo’n twintigduizend.

“Hoe dichter woorden bij elkaar in de buurt liggen, hoe vaker ze samen voorkomen in publicaties”, vertelt de Iraanse postdoc van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek & Technische Materiaalwetenschappen (3mE). “De kleuren geven de clusters aan die het programma herkent.”

Wegwijs maken en trends herkennen
Ranjbar-Sahraei bracht de verwantschap van de wetenschappelijke termen in kaart met het visualisatieprogramma VOSviewer, ontwikkeld door onderzoekers van het Centre for Science and Technology Studies (CWTS, Universiteit Leiden). Met hulp van de TU Library, wist hij elke publicatie bovendien te koppelen aan een of meer faculteiten. Daardoor kun je van elke faculteit zien welke onderwerpen geregeld in haar publicaties voorkomen en of er overlap is met andere faculteiten.

De datavisualisaties vormen een voorbeeld van wat je met VOSviewer en aanverwante programma’s kunt doen. Het zijn de uithangborden van het project Aida (Automatic Identification of Research Trends). Het doel van Aida is om onderzoekers wegwijs te maken in de wetenschappelijke literatuur, en, zoals de naam al zegt, trends te herkennen. “Vooral voor promovendi die net beginnen en tenure trackers die hun onderzoek goed willen positioneren, kan dit erg behulpzaam zijn”, zegt dr. Rudy Negenborn, initiatiefnemer van Aida en universitair hoofddocent bij de afdeling maritime & transport technology (3mE).

“Elke maand verschijnen duizenden nieuwe wetenschappelijke artikelen”, zegt Negenborn. “Het aantal tijdschriften en kanalen waarlangs publicaties naar buiten komen, neemt alsmaar toe. Het wordt voor onderzoekers steeds lastiger om overzicht te houden op hun vakgebied.”

Effectiever netwerken
Wie door de bomen het bos niet meer ziet, kan bij Aida aankloppen. Onderzoekers die deel-nemen aan het project, onder wie Ranjbar-Sahraei, en collega’s van het Leidse CWTS en de TU Library, helpen je om je onderzoeksveld te verkennen.

“We helpen hen om met automatische big data analyse tools in beeld te brengen welke onderzoekers en onderzoeksgroepen in Nederland, en daarbuiten, actief zijn in hun veld en wat de trends zijn”, zegt Ranjbar-Sahraei. “Met wie kun je wellicht samenwerken? En zijn er groepen waarmee je wilde coöpereren maar die zich de laatste jaren profileren met andere onderwerpen? Ook dat soort inzichten kunnen uit de analyses voortvloeien. Dit zijn handige verkenningen ter voorbereiding op congresbezoeken – je kunt effectiever netwerken. En het is handig bij het schrijven van subsidieaanvragen.”

Slag om de arm
Terug naar de faculteiten. De interpretatie van de plaatjes is vooralsnog lastig. “Ik moet nog een slag om de arm houden”, zegt de Iraniër. “We staan aan het begin van de exploraties. Sommige woorden komen misschien niet zoveel voor maar zijn toch belangrijk, en andersom kan ook. Daarom is het erg belangrijk dat we de visualisaties interpreteren met onderzoekers van verschillende disciplines die steekwoorden kunnen duiden.”

Ranjbar-Sahraei wil verder inzoomen op de faculteiten, en de plaatjes die daaruit voortkomen later dit jaar met de decanen van de TU doornemen. “Het onderzoek kan wijzen op mogelijkheden voor betere samenwerking tussen secties en afdeling die faculteiten nu laten liggen.”

3mE-decaan Theun Baller is alvast enthousiast over het initiatief dat binnen zijn faculteit is ontstaan. “Datamining en het gebruik van big data, zoals in dit project gebeurt, is belangrijk. Deze tools kunnen ons onderzoek zeker verder versterken.”

De interactieve versie van ‘Het Brein’ van de TU en meer informatie over Aida zijn te vinden via: aida.tudelft.nl