Gekibbel over belang vrije wetenschap

Wim Agterof, voormalig hoofd research van Shell en Unilever en emeritus hoogleraar van de Universiteit Twente, schreef daarover vorige week een opinieartikel in de Volkskrant. Hij zou er niet wakker van liggen als de overheid niet alleen op kunst en cultuur zou bezuinigen, maar ook op universiteiten.

Aanjagen

“Begrijp me niet verkeerd: ik ben geenszins tegen fundamentele research”, benadrukt Agterof in het artikel. “Ik pleit ervoor dat helder wordt welk deel van de overheidsfondsen daarvoor bestemd is.” Wat hem betreft mag hooguit veertig procent van de NWO-onderzoekssubsidies voor de bètarichtingen vrij worden besteed. De rest gaat naar toegepast onderzoek en moet de kenniseconomie aanjagen.

Prikkelend

“Het is altijd prikkelend als iemand de discussie over de besteding van publieke middelen op gang brengt”, zegt NWO-voorzitter Jos Engelen, “maar Agterofs bewering lijkt me niet op grondige analyse gestoeld. Een bedrijf als Philips heeft juist ook een goed wetenschapssysteem nodig in het land van vestiging. Wetenschap, politiek en bedrijfsleven kunnen niet zonder elkaar en spelen alle drie hun eigen rol.”

Rookworst

Engelen denkt bovendien dat jonge talenten minder interesse hebben in toegepast onderzoek. “Jongeren spitsen hun oren als je zegt: in de wetenschap worden grenzen verlegd. Ze verliezen hun belangstelling als je zegt: wetenschappers ontwikkelen een betere rookworst voor Unilever. Maar sommige wetenschappers zullen uiteindelijk zo’n verbeterde rookworst maken. Innovatie houdt ons gaande; dat onderschrijft NWO. Maar het is een misvatting dat je innovatie kunt bestellen. Uitgaven aan fundamenteel onderzoek zijn geen weggegooid geld. Vrij onderzoek heeft een zekere omvang nodig.”

Wakker liggen

“Agterof en ik hebben antipolaire slaappatronen, want ik zou wel wakker liggen van zulke bezuinigingen op de universiteiten”, reageert ook Hans Chang, voorheen directeur van onderzoeksinstituut FOM en nu van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Vier jaar geleden was hij voorzitter van de commissie-Dynamisering, die voor een forse overheidsinvestering van één miljard euro in wetenschappelijk onderzoek pleitte. Dat moest het ‘gestolde wantrouwen’ tussen universiteiten, bedrijven en overheid doorbreken.

Zuur

Volgens Chang is Agterof niet meer ‘in touch’ met de huidige universiteiten. “Het belang van innovatie kan niet genoeg benadrukt worden. Daar zijn universiteiten dan ook veel mee bezig. Agterof doet er zuur over en lijkt er niet trots op dat het Nederlandse onderzoek tot de top vijf van de wereld behoort. Ik wel. Shell en Unilever zullen het trouwens ook niet met hem eens zijn.”

Niet afgestoten

Dat kan Unilever bevestigen. “Wij hebben ons fundamentele onderzoek niet afgestoten”, laat Unilever-topman Emmo Meijer via zijn woordvoerder weten. “Het heeft alleen een andere vorm gekregen. Het is juist belangrijk dat universiteiten fundamenteel onderzoek doen. Wij werken veel met hen samen. Binnen Unilever is het van belang dat wij de capaciteit in huis hebben om de resultaten van dergelijk fundamenteel onderzoek te absorberen.”

Groot belang

Regeringspartij VVD ziet eveneens weinig in het voorstel van Agterof. “Fundamenteel onderzoek is van groot belang voor onze kenniseconomie”, meent kamerlid Anne-Wil Lucas. “Maar door te investeren in samenwerking tussen universiteiten, hogescholen, kennisinstellingen en bedrijfsleven kunnen we het rendement van onderzoek verhogen. Momenteel blijven investeringen van bedrijfsleven in onderzoek achter. Daar moeten we wel mee aan de slag, zeker nu de overheid fors moet bezuinigen.”

Een Elfstedentocht kunnen we al jaren op ons buik schrijven, en lijkt er op korte termijn ook niet in te zitten. Dat de klimaattop in Kopenhagen daar wat aan gaat veranderen gelooft niemand meer. Wie twijfelt aan het natuurijs, kan in Delft toch schaatsen. De terrasjes op het plein hebben plaatsgemaakt voor een schaatsbaan. Je schaatst om de feestelijk verlichte bomen heen die op het plein staan. Het wintertafereel maakt de Beestenmarkt zo mogelijk nog gezelliger dan anders. Dit weekend worden er diverse evenementen georganiseerd. Nieuw dit jaar is de binnenbaan van 250 vierkante meter groot. Naast deze binnenbaan biedt de schaatsbaan ook faciliteiten zoals schaatshuur en schaatscafé de Schaatskoe, waar je kunt bijkomen van een rondje schaatsen, of eerst wat moed kunt indrinken. Bovendien organiseert men regelmatig activiteiten op of naast de schaatsbaan. Zo is er komende zondag live muziek. Rockcoverband Bootleg voert ‘s middags zijn versies uit van klassiekers van onder meer U2 en Anouk. Wie niet wil rocken maar liever naar discomuziek luistert, bezoekt vrijdagavond al de schaatsbaan. Dan is er Ice Disco.
Kortom, voor winterse pret moet je dit weekend op de Beestenmarkt zijn. Overigens is de baan ook doordeweeks geopend. Nu maar hopen dat de TU ijsvrij geeft!

DSW Schaatsbaan Delft, de Beestenmarkt
Vrijdag 18 dec. 19.00-22.45 uur Ice Disco
Zondag 20 dec. 14.00-16.00 uur Live muziek
Toegang €5,00
www.schaatsbaandelft.nl