En hup, daar gaat het geld van de basisbeurs

Studeren is duizenden euro’s duurder geworden sinds de basisbeurs is wegbezuinigd. Als het goed is, staat daar beter onderwijs tegenover. Vanaf komend jaar kunnen universiteiten en hogescholen extra miljoenen verwachten.

Meeste geld in Nijmegen naar honours-studenten

Voor de Radboud Universiteit Nijmegen gaat het om zes miljoen euro. Hoe gaat de universiteit dat geld besteden? Het is een beetje nattevingerwerk, want de begroting gaat over meer geld dan alleen die 6 miljoen, maar het onderwijs aan alle studenten krijgt er slechts 4,5 miljoen euro bij.

Maar liefst 2,5 miljoen euro gaat in 2018 naar de Honours Academy, oftewel het excellentieonderwijs voor een select groepje studenten. Er gaan ook miljoenen naar bijvoorbeeld internationalisering en ict in het onderwijs.

Boze studenten

Geen wonder dat dit op weerstand stuitte. De facultaire studentenraden waren er niet blij mee, berichtte universitaire nieuwsite VOX. Ook in de universiteitsraad waren de meeste studenten er boos over.

Een paar compromissen en toezeggingen later gingen enkele studenten toch akkoord (“Ik vind dat we ons constructief moeten opstellen”) en was het verzet gebroken. Studenten hebben wel de trom geroerd en dat vinden ze al heel wat. “Het land kijkt met ons mee, andere universiteiten zullen nog eens beseffen dat ze de studenten hierbij niet kunnen negeren”, zegt een van hen.

Maar het tegenovergestelde is waar. Het verzet is voorlopig gebroken. Studenten gaan kennelijk toch wel akkoord als je hoog genoeg inzet en dan een paar handreikingen doet. Het geld van de voormalige basisbeurs blijkt dus niet van iedereen.

Kleine groep profiteert

En dit speelt alleen nog maar binnen één universiteit. Stel dat het overal zo gaat, dan loopt het verlies voor gewone studenten behoorlijk op. Ze krijgen geen basisbeurs en zien een kleine groep medestudenten daarvan profiteren.

Dat is het grote probleem met dat instemmingsrecht van de medezeggenschapsraad op de hoofdlijnen van de begroting. Studenten zijn geen professionals. Ze laten zich intimideren en vinden het al heel wat als ze een compromis uit het vuur slepen. Voor een beetje bestuurder zijn ze geen partij.

Niet de schoonheidsprijs

Het proces in Nijmegen verdiende “geen schoonheidsprijs”, vindt de Landelijke Studenten Vakbond. Maar dat is het gevaar van zulke deals: ze zien er op papier anders uit dan in de praktijk. Er is geen garantie dat het elders beter gaat.

Eigenlijk zouden er ‘kwaliteitsafspraken’ komen met universiteiten en hogescholen om de besteding van het geld in goede banen te leiden. Die worden een jaartje uitgesteld omdat er nog geen nieuw kabinet is. Het is ook helemaal niet bekend wat voor vorm die afspraken zullen aannemen. In de tussentijd laat minister Bussemaker de besteding van de miljoenen aan de medezeggenschapsraden en bestuurders over.

Landelijk

Dit speelt binnen één onderwijsinstelling, maar iets vergelijkbaars kan natuurlijk op landelijk niveau gebeuren. Minister Bussemaker heeft zelf al tien procent van het basisbeursgeld voor haar eigen voorkeuren gereserveerd, zoals beurzen voor onderwijsvernieuwing en de overstap van mbo’ers naar het hbo.

En wat het nieuwe kabinet allemaal gaat doen, weten we ook nog niet. De VVD wil een deel van het geld graag gebruiken om de technische universiteiten een steuntje in de rug te geven: die zitten krap bij kas nu ze steeds meer studenten trekken. Dan profiteren dus ook niet alle studenten ervan.

Het roept de vraag op wie de winnaars zullen zijn van het spel om de basisbeursmiljoenen. Eén ding lijkt wel zeker: lang niet alle studenten mogen meegenieten.

Bas Belleman is redacteur bij het Hoger Onderwijs Persbureau