‘Een technicus heeft oplossingen in kant-en-klare kastjes’

Leo Krul is eigenlijk niet meer actief bij TopTech sinds het nieuwe cursusjaar, dat in maart begon. We zitten dan ook op het kantoor van een collega. Krul zet direct de verwarming lager: ,,Ik maakte het nooit zo warm in mijn kantoor.”

In 1953 studeerde Krul af in Delft bij de faculteit Elektrotechniek. Hierna deed hij tien jaar onderzoek bij het Dr. Neherlaboratorium van de PTT. In 1965 keerde hij terug naar Elektrotechniek, waar hij in 1973 hoogleraar werd.

Het onderwijs was voor Krul een reden om terug te keren naar de universiteit: ,,Toen ik begon bij de toenmalige TH bestond er een nauwe band tussen onderwijs en onderzoek. Het onderzoek diende direct om het onderwijs op dat gebied te verbeteren. Dat trok mij wel. Tegenwoordig wordt het onderzoek op de universiteit steeds meer gezien als een bron van inkomsten. Je kunt erover twisten of dat goed of slecht is.”

,,Ik heb zelf ook fascinerend onderzoek gedaan, in samenwerking met het Europees ruimtevaartprogramma ESA. Maar die externe uren gaan wel ten koste van de onderwijsinspanning. Zo wordt onderwijs het stiefkind van de universiteiten. De bezuinigingen maken dat het onderwijs van een vakgroep steeds meer het eigen gezicht verliest. Dat blijkt onder meer uit het toenemend gebruik van buitenlandse studieboeken.”

Een gevolg van het verslechterde onderwijs is volgens Krul de opkomst van instituten en organisaties als TopTech. Deze organisaties springen in op de behoefte van het bedrijfsleven aan werknemers met extra kennis. De postdoctorale scholingsinstellingen opereren als een soort bemiddelingsbureaus tussen onderwijsgevenden, zowel universitair docenten als mensen uit het bedrijfsleven, en deelnemers.

Voor de oprichting van TopTech was volgens Krul nog een andere reden: ,,Een jaar of veertig geleden maakte professor Bast (directeur generaal van PTT en deeltijd hoogleraar telecom, red.) zich al zorgen over de managementcapaciteiten en -aspiraties van technici. Hij voorzag dat deze functies in toenemende mate zouden worden opgevuld door niet-technisch geschoolden. Maar in mijn ogen kan iemand onmogelijk manager van technische processen zijn, als hij geen verstand van de onderliggende techniek heeft.”
Blokjes

De moeilijke doorstroming van technici veroorzaakt een overschot aan onderzoekers. Dit wordt nog versterkt door de veranderde rol van onderzoek en techniek, meent de oud-hoogleraar: ,,Vroeger had elk technisch toepassingsgebied zijn eigen technologie (tv, radio, telefoon, computer, red.). Dat is voorbij – alles is nu digitaal en bestaat uit chips. Daardoor is er ook minder werk te doen in de ontwikkeling van nieuwe technieken. Het werk in de telecommunicatie bestaat nu uit het samenvoegen van ‘blokjes’ techniek, en met klanten en fabrikanten een passende oplossing vinden. Dit is geen puur ’technisch’ werk.”

De MBT-opleiding is gericht op de integratie van technische en managementvaardigheden, zodat er een betere doorstroming ontstaat. Bij de oprichting in 1986 mikte de cursus op technici met weinig bestuurskundige ervaring. Het merendeel van de deelnemers bestaat op dit moment echter uit bestuurskundigen en economen met weinig technische kennis. Krul: ,,Kennelijk is het beleid bij bedrijven om mensen aan te stellen die makkelijker communiceren en verstand hebben van economie en bedrijfskunde.”

Volgens Krul is er verschil tussen technici en de andere deelnemers. De technici denken dat ze het wel ‘even oplossen’ en worden niet gesierd door enige vorm van bescheidenheid. ,,Als je bij een technicus met een probleem komt, heeft hij een oplossing in kant-en-klare kastjes in zijn hoofd. Wij proberen zo iemand te leren in een bepaalde volgorde te denken. Sommige telecommunicatie-problemen zijn eigenlijk organisatieproblemen. Die kunnen worden opgelost zonder hardware.”

Het cursusgeld van de deelnemers wordt betaald door de werkgever. Die vraagt om heel specialistische cursussen om de werknemers op een bepaald punt bij te spijkeren. Volgens Krul is deze constructie enigszins krom: ,,Als je werkloos bent en weinig geld hebt, kun je het geld voor aanvullend onderwijs niet zelf opbrengen.”

Toen de eerste contouren van TopTech zichtbaar werden was Krul erbij. Iets met onderwijs doen, onafhankelijk van de logge TU, zag de hoogleraar wel zitten. ,,De meest interessante technische ontwikkelingen spelen eigenlijk op het grensvlak tussen de faculteiten in. In mijn geval tussen Technische Bestuurskunde en Elektrotechniek. Maar de bestuursstructuur van de TU is veel te ingewikkeld om daar op in te spelen. De faculteiten zijn monodisciplinair.”
Jorritsma

Bij TopTech hielp Krul in het eerste jaar mee met het opstellen van het curriculum. ,,We zijn toen bij veel bedrijven langs geweest om bekendheid te verwerven en om uit te zoeken wat de bedrijven voor opleiding wilden. TopTech is een marktgerichte opleiding. Wij doceren wat de klant wil, kort gezegd. Hij betaalt er ook voor. Hierdoor is de cursus elk jaar anders geweest.”

Ondanks de privatisering van de PTT is telecommunicatie nog steeds de verantwoordelijkheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. ,,We proberen bij de diploma-uitreiking altijd een minister te strikken om een praatje te houden. Omdat de ministerraad altijd op vrijdag vergadert, hebben we deuitreiking naar donderdag verplaatst. Het is daarom van bijzondere betekenis dat minister Jorritsma dit jaar bij de diploma-uitreiking een praatje hield”, vertelt de directeur niet zonder trots.

De vooruitzichten voor werknemers met een MBT-graad zijn rooskleurig. Volgens een schatting van de Europese Commissie zijn er in Europa op dit moment ongeveer vierduizend afgestudeerden in de telecommunicatie nodig. Krul: ,,Bij ons zijn er nu in totaal 79 afgestudeerd. Vergelijkbare cursussen zijn er in Europa eigenlijk niet.”

Officieel op 29 mei legt Krul zijn directeurstaken neer, maar helemaal afscheid nemen is er nog niet bij: hij wordt voorzitter van de curriculumcommissie. ,,Dan hoef ik het vermoeiendste deel van het werk, de uitvoering, niet meer te doen. En het geeft TopTech de mogelijkheid me af en toe nog te laten opdraven.”

,,De telecommunicatie blijft een boeiend vakgebied”, vindt Krul, ,,er verandert veel.” Nu krijgen netwerken universele mogelijkheden, en transporteren ze televisie-, telefoon- of computersignalen. Volgens Krul is een netwerk te vergelijken met een wegennet. ,,De terminologie is vaak hetzelfde. Het grootste verschil is dat het wegennet een publiek goed is, afgezien van wat tolwegen hier en daar. Voor het telecommunicatienetwerk zou dat eigenlijk ook moeten gelden. Maar dat is misschien een te idealistische gedachte van mij.”

Leo Krul is eigenlijk niet meer actief bij TopTech sinds het nieuwe cursusjaar, dat in maart begon. We zitten dan ook op het kantoor van een collega. Krul zet direct de verwarming lager: ,,Ik maakte het nooit zo warm in mijn kantoor.”

In 1953 studeerde Krul af in Delft bij de faculteit Elektrotechniek. Hierna deed hij tien jaar onderzoek bij het Dr. Neherlaboratorium van de PTT. In 1965 keerde hij terug naar Elektrotechniek, waar hij in 1973 hoogleraar werd.

Het onderwijs was voor Krul een reden om terug te keren naar de universiteit: ,,Toen ik begon bij de toenmalige TH bestond er een nauwe band tussen onderwijs en onderzoek. Het onderzoek diende direct om het onderwijs op dat gebied te verbeteren. Dat trok mij wel. Tegenwoordig wordt het onderzoek op de universiteit steeds meer gezien als een bron van inkomsten. Je kunt erover twisten of dat goed of slecht is.”

,,Ik heb zelf ook fascinerend onderzoek gedaan, in samenwerking met het Europees ruimtevaartprogramma ESA. Maar die externe uren gaan wel ten koste van de onderwijsinspanning. Zo wordt onderwijs het stiefkind van de universiteiten. De bezuinigingen maken dat het onderwijs van een vakgroep steeds meer het eigen gezicht verliest. Dat blijkt onder meer uit het toenemend gebruik van buitenlandse studieboeken.”

Een gevolg van het verslechterde onderwijs is volgens Krul de opkomst van instituten en organisaties als TopTech. Deze organisaties springen in op de behoefte van het bedrijfsleven aan werknemers met extra kennis. De postdoctorale scholingsinstellingen opereren als een soort bemiddelingsbureaus tussen onderwijsgevenden, zowel universitair docenten als mensen uit het bedrijfsleven, en deelnemers.

Voor de oprichting van TopTech was volgens Krul nog een andere reden: ,,Een jaar of veertig geleden maakte professor Bast (directeur generaal van PTT en deeltijd hoogleraar telecom, red.) zich al zorgen over de managementcapaciteiten en -aspiraties van technici. Hij voorzag dat deze functies in toenemende mate zouden worden opgevuld door niet-technisch geschoolden. Maar in mijn ogen kan iemand onmogelijk manager van technische processen zijn, als hij geen verstand van de onderliggende techniek heeft.”
Blokjes

De moeilijke doorstroming van technici veroorzaakt een overschot aan onderzoekers. Dit wordt nog versterkt door de veranderde rol van onderzoek en techniek, meent de oud-hoogleraar: ,,Vroeger had elk technisch toepassingsgebied zijn eigen technologie (tv, radio, telefoon, computer, red.). Dat is voorbij – alles is nu digitaal en bestaat uit chips. Daardoor is er ook minder werk te doen in de ontwikkeling van nieuwe technieken. Het werk in de telecommunicatie bestaat nu uit het samenvoegen van ‘blokjes’ techniek, en met klanten en fabrikanten een passende oplossing vinden. Dit is geen puur ’technisch’ werk.”

De MBT-opleiding is gericht op de integratie van technische en managementvaardigheden, zodat er een betere doorstroming ontstaat. Bij de oprichting in 1986 mikte de cursus op technici met weinig bestuurskundige ervaring. Het merendeel van de deelnemers bestaat op dit moment echter uit bestuurskundigen en economen met weinig technische kennis. Krul: ,,Kennelijk is het beleid bij bedrijven om mensen aan te stellen die makkelijker communiceren en verstand hebben van economie en bedrijfskunde.”

Volgens Krul is er verschil tussen technici en de andere deelnemers. De technici denken dat ze het wel ‘even oplossen’ en worden niet gesierd door enige vorm van bescheidenheid. ,,Als je bij een technicus met een probleem komt, heeft hij een oplossing in kant-en-klare kastjes in zijn hoofd. Wij proberen zo iemand te leren in een bepaalde volgorde te denken. Sommige telecommunicatie-problemen zijn eigenlijk organisatieproblemen. Die kunnen worden opgelost zonder hardware.”

Het cursusgeld van de deelnemers wordt betaald door de werkgever. Die vraagt om heel specialistische cursussen om de werknemers op een bepaald punt bij te spijkeren. Volgens Krul is deze constructie enigszins krom: ,,Als je werkloos bent en weinig geld hebt, kun je het geld voor aanvullend onderwijs niet zelf opbrengen.”

Toen de eerste contouren van TopTech zichtbaar werden was Krul erbij. Iets met onderwijs doen, onafhankelijk van de logge TU, zag de hoogleraar wel zitten. ,,De meest interessante technische ontwikkelingen spelen eigenlijk op het grensvlak tussen de faculteiten in. In mijn geval tussen Technische Bestuurskunde en Elektrotechniek. Maar de bestuursstructuur van de TU is veel te ingewikkeld om daar op in te spelen. De faculteiten zijn monodisciplinair.”
Jorritsma

Bij TopTech hielp Krul in het eerste jaar mee met het opstellen van het curriculum. ,,We zijn toen bij veel bedrijven langs geweest om bekendheid te verwerven en om uit te zoeken wat de bedrijven voor opleiding wilden. TopTech is een marktgerichte opleiding. Wij doceren wat de klant wil, kort gezegd. Hij betaalt er ook voor. Hierdoor is de cursus elk jaar anders geweest.”

Ondanks de privatisering van de PTT is telecommunicatie nog steeds de verantwoordelijkheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. ,,We proberen bij de diploma-uitreiking altijd een minister te strikken om een praatje te houden. Omdat de ministerraad altijd op vrijdag vergadert, hebben we deuitreiking naar donderdag verplaatst. Het is daarom van bijzondere betekenis dat minister Jorritsma dit jaar bij de diploma-uitreiking een praatje hield”, vertelt de directeur niet zonder trots.

De vooruitzichten voor werknemers met een MBT-graad zijn rooskleurig. Volgens een schatting van de Europese Commissie zijn er in Europa op dit moment ongeveer vierduizend afgestudeerden in de telecommunicatie nodig. Krul: ,,Bij ons zijn er nu in totaal 79 afgestudeerd. Vergelijkbare cursussen zijn er in Europa eigenlijk niet.”

Officieel op 29 mei legt Krul zijn directeurstaken neer, maar helemaal afscheid nemen is er nog niet bij: hij wordt voorzitter van de curriculumcommissie. ,,Dan hoef ik het vermoeiendste deel van het werk, de uitvoering, niet meer te doen. En het geeft TopTech de mogelijkheid me af en toe nog te laten opdraven.”

,,De telecommunicatie blijft een boeiend vakgebied”, vindt Krul, ,,er verandert veel.” Nu krijgen netwerken universele mogelijkheden, en transporteren ze televisie-, telefoon- of computersignalen. Volgens Krul is een netwerk te vergelijken met een wegennet. ,,De terminologie is vaak hetzelfde. Het grootste verschil is dat het wegennet een publiek goed is, afgezien van wat tolwegen hier en daar. Voor het telecommunicatienetwerk zou dat eigenlijk ook moeten gelden. Maar dat is misschien een te idealistische gedachte van mij.”