Campus

‘Een robot wordt lethargisch als je hem teveel straft’

Robots moet je goed behandelen, anders kunnen ze een slecht karakter krijgen, meent roboticahoogleraar prof. Pieter Jonker (3mE) die de TU verlaat. Vorige maand gaf hij zijn afscheidsrede.

Mensen zijn nu al bang voor robots. Robots zouden onze banen inpikken. Moeten we ons ook zorgen maken om getraumatiseerde robots?

“Ik denk dat we helemaal niet bang hoeven te zijn voor robots. Robots zullen de banen overnemen die simpele repetitieve handelingen vergen. Dat zie je nu al gebeuren. Je hebt robots die rozen plukken, paprika’s inpakken en die auto’s en witgoed produceren. Producten zijn daardoor goedkoper geworden. Er is een verschuiving gaande.

Mensen kunnen zich steeds meer richten op creatieve werkzaamheden. Stratenmakers worden straks misschien bijgestaan door robots waardoor zij zich zelf kunnen toespitsen op het maken van sierbestrating. Mensen maken continu werktuigen en die worden alsmaar beter. Er niets nieuws onder de zon. Vroeger waren we bang voor stoommachines. Het verhaal ging dat koeien zure melk zouden geven nadat ze zo’n stoomtrein voorbij hadden zien denderen. En voor ons lichaam zou de hoge snelheid aan boord van een trein ook helemaal niet goed zijn. Onzin natuurlijk.

Ik vrees wel dat er een grote kloof ontstaat tussen mensen die robotica snappen en diegenen die het niet begrijpen. Vroeger snapten mensen niet waar ziektes vandaan kwamen en dus ging men heksen verbranden want die waren er de oorzaak van. We moeten oppassen dat we geen nieuwe heksenjacht krijgen maar dan met robots op de brandstapel.”


Maar we belanden toch op een punt waarbij niemand robots meer snapt? Sommige robots zijn zelflerend. Je voert ze enorme hoeveelheden data en zij trekken vervolgens zelf conclusies volgens ingewikkelde leerprocessen die de ontwerpers van de artificiële intelligentie in de robot niet meer kunnen doorgronden. Dat is toch beangstigend?

“Robots leren, net als mensen. Jij snapt toch ook niet precies hoe je fietst of loopt. Dat heb je geleerd met vallen en opstaan. En misschien heb je wel een goede leraar gehad. Robots kunnen ook goede en slechte leraren hebben.”


Maar wat als robots morele keuzes moeten maken, keuzes over leven of dood? Neem dat alsmaar terugkerende voorbeeld van een zelfrijdende auto die moet bepalen of hij een voetganger doodrijdt of zichzelf en zijn passagiers tegen een muur te pletter rijdt. Veel mensen vinden dat we zulke keuzes niet aan robots moeten overlaten.

“Robots kunnen ook morele keuzes maken op basis van hoe ze zijn geprogrammeerd, wat ze hebben geleerd en meegemaakt en wat in hun gedrag gewaardeerd wordt en minder gewaardeerd. Wat voor mensen geldt, geldt ook voor robots. Je kunt in de toekomst dus slechte robots treffen, robots met een slecht karakter. Daar doe je niet veel aan. Hetzelfde geldt voor honden. Straathonden uit Roemenië moet je niet proberen als huisdier te nemen.”


Robots met karakter? Is dat een antropomorfisme of kunnen robots daadwerkelijk emoties hebben?

“Emoties zijn signalen die ons te helpen bepaalde zaken te onthouden. Pijn is een emotie. Als je je een keer verbrandt, weet je dat je de volgende keer moet oppassen. Ik zie een emotie als de overschrijding van een sensorwaarde. Een robot kan geprogrammeerd worden om een vorm van pijn te ervaren. Zo leren we robots lopen. Vallen doet pijn. Maar ik programmeer ook een schouderklopje in de robot; een beloning voor als hij iets goed doet. Als je wilt dat een robot gaat lopen moet je hem voldoende schouderklopjes geven. Een robot wordt lethargisch als hij teveel gestraft wordt, dan doet hij op een gegeven moment niets meer uit angst om gestraft te worden.”


Kan een robot liefdesverdriet hebben?

“Dat denk ik niet. Een robot kan niet vrijen of knuffelen. Hij heeft geen voortplantingsorganen. Ik denk dat dat een vereiste is om liefde te kennen. Hij hoeft geen partner te zoeken met wie hij DNA wil uitwisselen. Hij hoeft niemand het hof te maken. Hij wordt dus ook niet verdrietig als hij daar niet in slaagt. Hij kan wel leren dat samenwerking in sommige gevallen vruchten afwerpt en daarom op zoek gaan naar maatjes.”

Redacteur Tomas van Dijk

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

tomas.vandijk@tudelft.nl

Comments are closed.