Duurzame energie: verdedigen met wapens?

De technologie is een geschikter antwoord dan het wapen.

Een buitenlandse postdoc die ik eens uitlegde dat de Noordzeelanden de Noordzee in sectoren hebben verdeeld vanwege de fossiele bronnen in de bodem, gaf een onverwacht antwoord op mijn vraag wat hij ervan dacht om de rijkdom aan fossiele bronnen in de zee bij zijn geboorteland te delen met de buurlanden. Zijn antwoord: ,,Dat is waarom we een sterk leger nodig hebben!”

De ontwikkeling van een minder van olie afhankelijke, duurzame energievoorziening is een betere oplossing. Zoals Shell-topman Jeroen van der Veer eens in een rede zei: ,,Het Stenen Tijdperk eindigde niet omdat de stenen op waren, maar omdat bronzen werktuigen beter tegemoet kwamen aan de behoeften van de mensen.” In de Bronstijd werd tin een belangrijk product om brons te maken. Geen tin en je zou terugvallen in het Stenen Tijdperk. De toegang tot tin was zeer waarschijnlijk inzet van de Trojaanse oorlog. Het is spijtig dat men niet de procedure ontwikkelde om staal te maken van het broze ijzer dat in die dagen al bekend was. Later werd staal gebruikt in andere oorlogen. Dus waar zat hem het probleem? Te veel machtshongerige koningen, keizers en politici?

Sommige volkeren moesten migreren omdat de natuur zorgde voor mislukte oogsten en honger. Sommige volkeren kwamen onder druk te staan door overbevolking, resulterend in honger en epidemieën. Vandaag de dag kunnen we ons voedsel gelukkig verkopen, kopen en vervoeren. Maar we werden wel afhankelijk van goedkope olie, hoewel er fossiele energiebronnen genoeg zijn. Onder Nederland bevindt zich meer kolen dan er zuurstof boven Nederland is om het allemaal te verbranden. En de klimaatverandering? Het klimaat zal sowieso veranderen. We hebben het geluk dat we tot dusver hebben geleefd in een relatief stabiel interglaciaal tijdperk. Maar als de ijstijdtheorie van Milankovic klopt, is een nieuwe ijstijd onvermijdelijk.

Wat betreft duurzame energievoorziening zet het artikel `Unexpected Bacterial Marriage’ (Delta 9, 14 maart 2002) aan tot nadenken. Biotechnologen hebben een samenwerking tussen zuurstofminnende en zuurstofhatende bacteriën ontwikkeld om afvalwater te zuiveren van ammonia. Zou het niet een goed idee zijn als ze ook zorgen voor een bacterie- of algenhuwelijk dat alcohol produceert uit afvalwater? Alcohol is makkelijk op te slaan, kan worden gebruikt in verbrandingsmotoren, brandstofcellen enzovoorts. Een praktisch probleem is dat een reactor niet mag ontploffen. Koolstofdioxide is nodig voor de fotosynthese, en als je daar gewone lucht voor gebruikt, moet dat dus bij voorkeur gescheiden van de alcoholdamp worden gehouden. Een methode waarbij fotosynthese nodig is, vergt dus misschien een grotere inspanning dan bestaande biomassa-omzettingstechnieken. Maar toch, een bacterieel huwelijk om alcohol van afvalwater te maken kan zeer interessant zijn. Volgens TBM-hoogleraar Wissema is er nog een voordeel. De banen die nodig zijn voor de ontwikkeling en het onderhoud van duurzame-energiebronnen zouden de afnemende werkgelegenheid in de ICT-sector kunnen opvangen.

Maar hoe verdedig je de duurzame energie-installaties en %voorraden tegen buurlanden die op het idee komen ze te veroveren? De ontwikkeling van hightech wapensystemen blijft voor de democratische landen nodig als afweer. Maar dat heeft een probleem: ze worden te snel verkocht om positieve arbeidsmarkteffecten te hebben % voor een goede beschrijving van de keerzijden van de wapenhandel leze men Kenneth R. Timmermans boek The Death Lobby, in het Nederlands vertaald als De Judaskus.

Los nog van de bijeffecten van wapengebruik. Volgens de in het Westen gangbare militaire doctrines moet de vijand worden verslagen, maar niet vernederd. Een onderdeel hiervan is, althans in mijn ogen, het tegengaan van `collaterale schade’. Zijn gezondheidsproblemen bij soldaten en burgers niet zo’n vorm van bijkomende schade? Ik vermoed dat militaire explosieven daar mede debet aan zijn. Bij een detonatie wordt niet al het explosieve materiaal gebruikt: een deel wordt chemisch onveranderd weggeblazen, in de vorm van fijne, niet noodzakelijk zichtbare deeltjes. Het boek van Jehuda Yinon over de toxiciteit van explosieven staat in de UB.

Zelfs met duurzame energie in gebruik kan de natuur ons dwarsbomen. Toen ik eens voor de grap tegen een Nederlandse promovendus zei dat we misschien naar het Zuiden moeten verhuizen vanwege de klimaatverandering, naar de landen van allochtonen die nu hierheen komen, maakte hij een onverwachte opmerking. ,,Daarom hebben we een sterk leger nodig!”

Ik hoop dat iedereen die het leger ziet als middel om problemen `op te lossen’ lang genoeg aan de TU blijft om onder de invloed te raken van docenten die de missie van de TU in praktijk brengen: om de grote problemen en uitdagingen van de maatschappij te beantwoorden met technologische wetenschap.

Bart Hoek is onderzoeksmedewerker bij de faculteit Technische Natuurwetenschappen

Ook aan de TU menen veel mensen dat het belang van een goed uitgeruste strijdkracht groter wordt naar mate de energie- en milieuproblemen toenemen. Ten onrechte, meent Bart Hoek. De technologie is een geschikter antwoord dan het wapen.

Een buitenlandse postdoc die ik eens uitlegde dat de Noordzeelanden de Noordzee in sectoren hebben verdeeld vanwege de fossiele bronnen in de bodem, gaf een onverwacht antwoord op mijn vraag wat hij ervan dacht om de rijkdom aan fossiele bronnen in de zee bij zijn geboorteland te delen met de buurlanden. Zijn antwoord: ,,Dat is waarom we een sterk leger nodig hebben!”

De ontwikkeling van een minder van olie afhankelijke, duurzame energievoorziening is een betere oplossing. Zoals Shell-topman Jeroen van der Veer eens in een rede zei: ,,Het Stenen Tijdperk eindigde niet omdat de stenen op waren, maar omdat bronzen werktuigen beter tegemoet kwamen aan de behoeften van de mensen.” In de Bronstijd werd tin een belangrijk product om brons te maken. Geen tin en je zou terugvallen in het Stenen Tijdperk. De toegang tot tin was zeer waarschijnlijk inzet van de Trojaanse oorlog. Het is spijtig dat men niet de procedure ontwikkelde om staal te maken van het broze ijzer dat in die dagen al bekend was. Later werd staal gebruikt in andere oorlogen. Dus waar zat hem het probleem? Te veel machtshongerige koningen, keizers en politici?

Sommige volkeren moesten migreren omdat de natuur zorgde voor mislukte oogsten en honger. Sommige volkeren kwamen onder druk te staan door overbevolking, resulterend in honger en epidemieën. Vandaag de dag kunnen we ons voedsel gelukkig verkopen, kopen en vervoeren. Maar we werden wel afhankelijk van goedkope olie, hoewel er fossiele energiebronnen genoeg zijn. Onder Nederland bevindt zich meer kolen dan er zuurstof boven Nederland is om het allemaal te verbranden. En de klimaatverandering? Het klimaat zal sowieso veranderen. We hebben het geluk dat we tot dusver hebben geleefd in een relatief stabiel interglaciaal tijdperk. Maar als de ijstijdtheorie van Milankovic klopt, is een nieuwe ijstijd onvermijdelijk.

Wat betreft duurzame energievoorziening zet het artikel `Unexpected Bacterial Marriage’ (Delta 9, 14 maart 2002) aan tot nadenken. Biotechnologen hebben een samenwerking tussen zuurstofminnende en zuurstofhatende bacteriën ontwikkeld om afvalwater te zuiveren van ammonia. Zou het niet een goed idee zijn als ze ook zorgen voor een bacterie- of algenhuwelijk dat alcohol produceert uit afvalwater? Alcohol is makkelijk op te slaan, kan worden gebruikt in verbrandingsmotoren, brandstofcellen enzovoorts. Een praktisch probleem is dat een reactor niet mag ontploffen. Koolstofdioxide is nodig voor de fotosynthese, en als je daar gewone lucht voor gebruikt, moet dat dus bij voorkeur gescheiden van de alcoholdamp worden gehouden. Een methode waarbij fotosynthese nodig is, vergt dus misschien een grotere inspanning dan bestaande biomassa-omzettingstechnieken. Maar toch, een bacterieel huwelijk om alcohol van afvalwater te maken kan zeer interessant zijn. Volgens TBM-hoogleraar Wissema is er nog een voordeel. De banen die nodig zijn voor de ontwikkeling en het onderhoud van duurzame-energiebronnen zouden de afnemende werkgelegenheid in de ICT-sector kunnen opvangen.

Maar hoe verdedig je de duurzame energie-installaties en %voorraden tegen buurlanden die op het idee komen ze te veroveren? De ontwikkeling van hightech wapensystemen blijft voor de democratische landen nodig als afweer. Maar dat heeft een probleem: ze worden te snel verkocht om positieve arbeidsmarkteffecten te hebben % voor een goede beschrijving van de keerzijden van de wapenhandel leze men Kenneth R. Timmermans boek The Death Lobby, in het Nederlands vertaald als De Judaskus.

Los nog van de bijeffecten van wapengebruik. Volgens de in het Westen gangbare militaire doctrines moet de vijand worden verslagen, maar niet vernederd. Een onderdeel hiervan is, althans in mijn ogen, het tegengaan van `collaterale schade’. Zijn gezondheidsproblemen bij soldaten en burgers niet zo’n vorm van bijkomende schade? Ik vermoed dat militaire explosieven daar mede debet aan zijn. Bij een detonatie wordt niet al het explosieve materiaal gebruikt: een deel wordt chemisch onveranderd weggeblazen, in de vorm van fijne, niet noodzakelijk zichtbare deeltjes. Het boek van Jehuda Yinon over de toxiciteit van explosieven staat in de UB.

Zelfs met duurzame energie in gebruik kan de natuur ons dwarsbomen. Toen ik eens voor de grap tegen een Nederlandse promovendus zei dat we misschien naar het Zuiden moeten verhuizen vanwege de klimaatverandering, naar de landen van allochtonen die nu hierheen komen, maakte hij een onverwachte opmerking. ,,Daarom hebben we een sterk leger nodig!”

Ik hoop dat iedereen die het leger ziet als middel om problemen `op te lossen’ lang genoeg aan de TU blijft om onder de invloed te raken van docenten die de missie van de TU in praktijk brengen: om de grote problemen en uitdagingen van de maatschappij te beantwoorden met technologische wetenschap.

Bart Hoek is onderzoeksmedewerker bij de faculteit Technische Natuurwetenschappen