Duurzaamheid

br />
In hoeveel tijd zouden de Delftse universiteitsgebouwen verkruimelen, zouden de brandnetels bezit nemen van de scheuren in het asfalt van de verlaten A13, zouden de muizen van tussen de spoorrails de Rotterdamse stationsrestauratie hebben leeggegeten? Hoe lang duurt het voordat de dijken zijn bezweken en West-Nederland weer volloopt met water zoals het hoort? Hoe snel vormt zich een nieuwe humuslaag op onze zelfgemaakte stuifzanden en herovert het eikenbos onze akkers? Hoe lang heeft de ingesnoerde natuur nodig om zich uit haar menselijk korset te bevrijden?

Als je goed om je heenkijkt zie je dat vrijwel alles wat de mens gewrocht heeft binnen enkele eeuwen weer door de natuur teruggevorderd kan zijn. Al onze trotse bouwsels zijn zielige, holle imitaties van de majestueuze architectuur van de natuur, die zonder onderhoud gedoemd zijn rap te verdwijnen. Alleen de Egyptische piramiden houden het wat langer uit zonder de hulp van de winterschilder. Wie meent dat de mens over de natuur kan heersen moet zich nog maar eens goed achter de oren krabben.

Deze gedachten leiden tot de vraag: welke menselijke ingrepen zullen na de Apocalyps het langst zichtbaar blijven in de natuur? Niet de inrichting van land en water, die worden door de natuur snel hersteld. Niet het klimaat en de broeikasgassen, want die variëren van nature met veel grotere amplitude dan de mens in staat is teweeg te brengen. Niet de zeespiegel, om dezelfde reden. Niet de vervuiling met zware metalen of zure regen, want vulkanen produceren al giftige ertsen en bijtende zuren zolang de aarde bestaat. De veerkracht van de natuur komt dat allemaal wel te boven.

Nee, het meest ingrijpend zijn de leegtes die achterblijven door het verdwijnen van genetisch materiaal. Weliswaar zijn er in het geologisch verleden veel meer soorten uitgestorven dan er nu uitsterven door het toedoen van de mens, in het klein door de survival of the fittest, en in het groot door meteorietinslagen en natuurlijke klimaatveranderingen. Maar elke uitgestorven soort vertegenwoordigt een uniek en onvervangbaar genenpakket, dat ook door miljoenen jaren evolutie niet opnieuw kan worden gemaakt. Zo duurzaam is de voetstap van de mens.

Stel dat door een of andere oorzaak, welke doet er niet toe, de mensheid in één klap in zijn geheel zou uitsterven, hoe lang zou de aarde erover doen om weer te herstellen van het humane intermezzo? Hoe onherstelbaar is onze voetafdruk? Die gedachten komen bij je op als je, lopend door Paramaribo, ziet hoe snel vervallen huizen weer overwoekerd worden door de kapoeweri; hoe het beton van tien jaar geleden overkorst is met hardnekkige zwarte woekeringen; als je ziet hoe snel het oerwoud verlaten kostgrondjes weer terugneemt; als je ziet hoe vele dorpen langs de Corantijn, in 1720 nog vol leven, nu alleen nog maar te herkennen zijn aan een enkele archaïsche papajaboom, een awarrapalm, wat potscherven, en wat wonderlijke bamboeveldjes midden in het onmetelijke bos.

In hoeveel tijd zouden de Delftse universiteitsgebouwen verkruimelen, zouden de brandnetels bezit nemen van de scheuren in het asfalt van de verlaten A13, zouden de muizen van tussen de spoorrails de Rotterdamse stationsrestauratie hebben leeggegeten? Hoe lang duurt het voordat de dijken zijn bezweken en West-Nederland weer volloopt met water zoals het hoort? Hoe snel vormt zich een nieuwe humuslaag op onze zelfgemaakte stuifzanden en herovert het eikenbos onze akkers? Hoe lang heeft de ingesnoerde natuur nodig om zich uit haar menselijk korset te bevrijden?

Als je goed om je heenkijkt zie je dat vrijwel alles wat de mens gewrocht heeft binnen enkele eeuwen weer door de natuur teruggevorderd kan zijn. Al onze trotse bouwsels zijn zielige, holle imitaties van de majestueuze architectuur van de natuur, die zonder onderhoud gedoemd zijn rap te verdwijnen. Alleen de Egyptische piramiden houden het wat langer uit zonder de hulp van de winterschilder. Wie meent dat de mens over de natuur kan heersen moet zich nog maar eens goed achter de oren krabben.

Deze gedachten leiden tot de vraag: welke menselijke ingrepen zullen na de Apocalyps het langst zichtbaar blijven in de natuur? Niet de inrichting van land en water, die worden door de natuur snel hersteld. Niet het klimaat en de broeikasgassen, want die variëren van nature met veel grotere amplitude dan de mens in staat is teweeg te brengen. Niet de zeespiegel, om dezelfde reden. Niet de vervuiling met zware metalen of zure regen, want vulkanen produceren al giftige ertsen en bijtende zuren zolang de aarde bestaat. De veerkracht van de natuur komt dat allemaal wel te boven.

Nee, het meest ingrijpend zijn de leegtes die achterblijven door het verdwijnen van genetisch materiaal. Weliswaar zijn er in het geologisch verleden veel meer soorten uitgestorven dan er nu uitsterven door het toedoen van de mens, in het klein door de survival of the fittest, en in het groot door meteorietinslagen en natuurlijke klimaatveranderingen. Maar elke uitgestorven soort vertegenwoordigt een uniek en onvervangbaar genenpakket, dat ook door miljoenen jaren evolutie niet opnieuw kan worden gemaakt. Zo duurzaam is de voetstap van de mens.