Digitaal pakhuis voor wetenschapspublicaties

Dare staat voor Digital Academic Repositories. Vrij vertaald: het digitale pakhuis voor wetenschappelijke publicaties. Het project, dat loopt van 2003 tot 2006, moet een einde maken aan de versnippering van de Nederlandse wetenschappelijke informatievoorziening. Geen onvindbare proefschriften, rapporten en conference papers meer. Maar opslag voor de eeuwigheid, met een zoekmachine die geen enkele Nederlandse paper over het hoofd ziet. Dat is hard nodig, vinden de universiteiten en instellingen als de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Want de zichtbaarheid van en toegang tot de nationale wetenschappelijke productie schiet ernstig tekort.

Maar ‘alles’ is toch al te vinden met Google?

,,Was dat maar waar. Een grote wetenschappelijke uitgeverij als Elsevier biedt hoogstens een samenvatting van de publicaties aan op internet. Ditzelfde geldt voor artikelen in prestigieuze tijdschriften als ‘Nature’ en ‘Science’. Universiteitsbibliotheken moeten veel geld betalen om de officiële publicaties te bemachtigen, zelfs als het een werk van een onderzoeker van de eigen universiteit betreft. Wetenschappelijke uitgeverijen hebben in de afgelopen zeventig jaar een enorme machtspositie opgebouwd. Ze drijven de prijzen op en vormen daarmee een obstakel voor de vrijheid van kennisverspreiding. De auteur kan bedingen dat hij zelf alle rechten op de verspreiding van zijn publicaties behoudt. Maar de meeste onderzoekers doen dit niet.”

Wat vinden de wetenschappelijke uitgeverijen van het Dare-project?

,,Een groot discussiepunt is hoe wij de publicaties van Nederlandse onderzoekers in ons systeem kunnen zetten, zonder daarbij het copyright van de uitgeverij te schenden. Wellicht dat we gebruik kunnen maken van conceptversies van de officiële publicaties. Dit heeft een extra voordeel. Momenteel duurt het enkele maanden voordat een publicatie het daglicht ziet. Door die vertraging kan een onderzoeker net zijn primeur mislopen. Dit kan hij voorkomen door alvast zijn conceptversie op de Dare-server te zetten.”

Wetenschappelijke tijdschriften keuren de kwaliteit van publicaties met peer-reviews door vakbroeders. Maakt het Dare-systeem ook een onderscheid in kwaliteit?

,,Dit is inderdaad een probleem. Iedere universiteit bepaalt zelf welke documenten zij wil archiveren en beschikbaar stellen. Een regel kan zijn: afstudeerrapporten niet, proefschriften wel. Maar wellicht dat er per universiteit een interne peer-review moet plaatsvinden voor documenten waarmee zij naar buiten wil treden.”

Wanneer verwacht u de eerste resultaten?

,,Inmiddels is door de betrokken instellingen en bibliotheken besloten om aan te sluiten bij de universele standaard voor archivering. Een soort Esperanto voor universiteitsbibliotheken. Eind dit jaar gaan we daarmee proefdraaien.”

Dare staat voor Digital Academic Repositories. Vrij vertaald: het digitale pakhuis voor wetenschappelijke publicaties. Het project, dat loopt van 2003 tot 2006, moet een einde maken aan de versnippering van de Nederlandse wetenschappelijke informatievoorziening. Geen onvindbare proefschriften, rapporten en conference papers meer. Maar opslag voor de eeuwigheid, met een zoekmachine die geen enkele Nederlandse paper over het hoofd ziet. Dat is hard nodig, vinden de universiteiten en instellingen als de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Want de zichtbaarheid van en toegang tot de nationale wetenschappelijke productie schiet ernstig tekort.

Maar ‘alles’ is toch al te vinden met Google?

,,Was dat maar waar. Een grote wetenschappelijke uitgeverij als Elsevier biedt hoogstens een samenvatting van de publicaties aan op internet. Ditzelfde geldt voor artikelen in prestigieuze tijdschriften als ‘Nature’ en ‘Science’. Universiteitsbibliotheken moeten veel geld betalen om de officiële publicaties te bemachtigen, zelfs als het een werk van een onderzoeker van de eigen universiteit betreft. Wetenschappelijke uitgeverijen hebben in de afgelopen zeventig jaar een enorme machtspositie opgebouwd. Ze drijven de prijzen op en vormen daarmee een obstakel voor de vrijheid van kennisverspreiding. De auteur kan bedingen dat hij zelf alle rechten op de verspreiding van zijn publicaties behoudt. Maar de meeste onderzoekers doen dit niet.”

Wat vinden de wetenschappelijke uitgeverijen van het Dare-project?

,,Een groot discussiepunt is hoe wij de publicaties van Nederlandse onderzoekers in ons systeem kunnen zetten, zonder daarbij het copyright van de uitgeverij te schenden. Wellicht dat we gebruik kunnen maken van conceptversies van de officiële publicaties. Dit heeft een extra voordeel. Momenteel duurt het enkele maanden voordat een publicatie het daglicht ziet. Door die vertraging kan een onderzoeker net zijn primeur mislopen. Dit kan hij voorkomen door alvast zijn conceptversie op de Dare-server te zetten.”

Wetenschappelijke tijdschriften keuren de kwaliteit van publicaties met peer-reviews door vakbroeders. Maakt het Dare-systeem ook een onderscheid in kwaliteit?

,,Dit is inderdaad een probleem. Iedere universiteit bepaalt zelf welke documenten zij wil archiveren en beschikbaar stellen. Een regel kan zijn: afstudeerrapporten niet, proefschriften wel. Maar wellicht dat er per universiteit een interne peer-review moet plaatsvinden voor documenten waarmee zij naar buiten wil treden.”

Wanneer verwacht u de eerste resultaten?

,,Inmiddels is door de betrokken instellingen en bibliotheken besloten om aan te sluiten bij de universele standaard voor archivering. Een soort Esperanto voor universiteitsbibliotheken. Eind dit jaar gaan we daarmee proefdraaien.”