De diepere boodschap van Sander Otte

“Kleinste harddisk ooit schrijft informatie atoom voor atoom.” Het persbericht dat de TU Delft maandagmiddag 18 juli om klokslag vijf uur de wereld in stuurt, leidt al snel tot vele nieuwsberichten in binnen- en buitenlandse media. En niet alleen omdat het gaat om een publicatie in het vooraanstaande Nature.

Want het is een tot de verbeelding sprekende ontdekking die Sander Otte, onderzoeker van het Kavli Institute of Nanoscience, heeft gedaan. Door chlooratomen op koperatomen te leggen en met die chlooratomen te schuiven, wordt het mogelijk op zeer kleine schaal informatie op te slaan. Dat is prettig, aangezien de hoeveelheden data die de mensheid dagelijks produceert alleen maar groter zullen worden. Wil de wereld niet overwoekerd raken door energieslurpende datacentra dan moet daar een oplossing voor komen.

Het filmpje hieronder laat zien hoe Otte’s vinding werkt:

Eurekamomentje

Otte heeft daartoe de eerste aanzet gegeven, al is vervolgonderzoek nodig. Zo moet de uitleessnelheid van de atomaire data omhoog, net als de temperatuur waaronder dit geheugen kan functioneren. Het werkt nu alleen bij -196 graden Celcius. De onderzoeker zoekt de oplossing in andere verbindingen, bijvoorbeeld door broomatomen te gebruiken in plaats van chloor.

De snelheid waarmee Otte en zijn medewerkers hun ontdekking hebben uitgewerkt, geeft aanleiding tot hoge verwachtingen. “Het is inderdaad razendsnel gegaan”, aldus Otte. In november 2015 stuitten hij en promovendus Floris Kalff in hun zoektocht naar nieuwe substraten op de combinatie chloor op koper. Best een eurekamomentje, bevestigt Otte. In januari 2016 hadden de onderzoekers al een geheugen klaar van 1 kilobyte (8000 bits). Daarna begon het peer review traject van Nature, dat dus op 18 juli leidde tot een publicatie.

Diepere boodschap

Sindsdien is Otte een goed deel van zin tijd kwijt aan het beantwoorden van vragen van journalisten. Natuurlijk richten ze zich op de superkleine harddisk uit het TU-persbericht. Maar Otte wil hen ook wijzen op iets dat in zijn ogen groter is. “Tegen iedereen zeg ik dat de opslag van data slechts één toepassing is. Er is een diepere boodschap: we zijn nu in staat zijn gebleken de wereld op atomaire schaal naar onze hand te zetten. Dat maakt nog zoveel meer mogelijk.”

Wat dat zal zijn, weet Otte nog niet. “We zijn altijd gelimiteerd geweest tot materialen die de natuur of de chemie ons bieden. Nu kunnen we nieuwe eigenschappen toevoegen die we ons nu nog niet kunnen voorstellen.”