‘Corona heeft enorme effecten op de wereldhandel’

“Kijk, het is eigenlijk heel simpel”, zegt energie-expert dr. Aad Correljé (faculteit Techniek, Bestuur en Management). “Je kunt olie niet zomaar in de sloot laten lopen, zoals vroeger met melk gebeurde als boeren een overschot hadden. Als de vraag stokt en je hebt je contractueel gebonden om olie af te nemen, dan moet je iets met dat spul. Vervoer en opslag kosten geld. Zo kan het dus gebeuren dat de prijs negatief wordt.”

Het was vorige maand groot nieuws in de economiekaternen: de Amerikaanse olieprijs was voor het eerst in de geschiedenis negatief. De prijs van een vat van 159 liter West Texas Intermediate ruwe olie stond op 20 april op -37 dollar. Wie een vat afnam, kreeg betaald. De prijs is inmiddels weer opgekrabbeld tot 25 dollar.

‘De olieprijs is nooit eerder negatief geweest’

“Ja, het is een unicum”, zegt Correljé. “Die prijs is nooit negatief geweest. Tijdens de crisis van 2008 kreeg je op het dieptepunt nog steeds enkele dollars voor een vat. Toch is het niet wonderlijk. Het is simpelweg het gevolg van vraag en aanbod. Binnenkort gaat de prijs weer door de nul doordat contracten aflopen en die contracten dicteren dat er opnieuw enorm veel olie op de markt komt. En de opslagcapaciteit in Cushing, Oklahoma, waar de oliepijpleidingen uit de hele VS bij elkaar komen, is beperkt.”

Oliebedrijven komen dus in de problemen. Kan de lage olieprijs de transitie naar duurzame energie versnellen?
“Misschien. Als overheden steun aan bedrijven koppelen aan verduurzamingseisen. We moeten nog zien hoe dat gaat uitpakken. Interessanter vind ik de effecten van corona op de hele wereldhandel.”

Wat zijn dat voor effecten?
“Transactie- en onderhandelingskosten zijn veel hoger geworden. Vroeger hadden we een wereldmarkt waarop iedereen naar hartenlust kon shoppen. Je nam de goederen en diensten af daar we ze het best en goedkoopst waren. Geografische afstand en locatie deden er niet toe. Dat is nu anders. Tal van logistieke systemen liggen plat. Producten en afnemers kunnen elkaar niet meer vertrouwen. Corona, en de maatregelen om de pandemie in te dammen, kunnen er elk moment toe leiden dat de aanvoer of aankoop van goederen en diensten stokken. Bedrijven moeten op zoek naar nieuwe leveranciers en afnemers en moeten de nieuwe partners leren kennen. En dat kost tijd, efficiëntie en geld. De effecten van corona op de wereldhandel zullen jarenlang doorwerken.”

Corona maakt dat het veiliger is om dichterbij huis te shoppen. Zal de wereld deglobaliseren?
“Ja, in hoog tempo. Het begint met producten die beperkt houdbaar zijn. Supermarkten proberen nu zoveel mogelijk groente en fruit uit eigen land in te slaan. Hetzelfde zal gebeuren met andere producten: kleding, auto-onderdelen, elektronica. Bedrijven gaan hun risico’s bovendien spreiden. Nu zie je nog heel duidelijk dat bepaalde grondstoffen en producten sterk geografisch geconcentreerd zijn. Je hebt plekken op aarde waar grondstoffen worden gewonnen, andere plekken dienen als naaiatelier of graanschuur van de aarde. Economische activiteiten zullen veel meer verspreid worden over de aarde.”

Wat betekent dit voor de verdeling van rijkdom op aarde?
“Voor de spreiding van welvaart? Dat weet ik niet. Zolang arbeiders geen goede onderhandelingspositie hebben, verwacht ik niet dat de deglobalisering gunstig voor ze uitpakt.”

Energie-expert dr. Aad Correljé (faculteit Techniek, Bestuur en Management).