[Column] Barbarisme

Het feit dat ik zojuist Google erbij moet pakken om op het woord ‘overviel’ te komen omdat ik zelf alleen op ‘caught me off guard’ kwam, spreekt in dit geval boekdelen. Het is geen zeldzaamheid dat ik aanvankelijk alleen een Engels woord of Engelse uitdrukking kan verzinnen, terwijl het Nederlandse equivalent minstens zo toepasselijk is en wel degelijk tot mijn woordenschat behoort. Levend in een bubbel met verengelste leeftijdsgenoten heb ik er niet eerder bij stilgestaan dat verengelsing mij aangaat. Is het typisch een studentending? Maakt dat uit?

Een taal is per definitie niet authentiek. Taal is de meest elementaire en alledaagse uiting van cultuur, en juist daardoor sterk aan verandering onderhevig. Hoe vaker een woord of uitdrukking wordt gebruikt, hoe herkenbaarder en normaler deze wordt. ‘Foute’ of ‘vreemde’ uitdrukkingen nemen zo uiteindelijk een eigen plaats in in onze taal. Waar de invloed vandaan komt hangt af van context waarin de taal wordt gebruikt. Ergens na de Middeleeuwen heeft het Frans de rol van voertaal voor wetenschap, diplomatie en elite op zich genomen. In de negentiende eeuw werd Duits voertaal van de wetenschap en tot diep in de twintigste eeuw waren Frans en Duits de internationale voertalen in Europa, pas na de Tweede Wereldoorlog begon het Engels een opmars te maken.

Ik raad iedereen aan een keer ‘vergeten woorden’ te googelen

In onze hedendaagse maatschappij valt de invloed van het Engels niet te ontkennen. Wetenschappelijk en hoger onderwijs wordt grotendeels overgedragen met Engelstalige boeken en steeds vaker ook in het Engels gegeven. Een fenomeen waarover recent kritiek is ontstaan, maar ik zie niet helemaal waarom. Binnen de wetenschap is Engels tegenwoordig de voertaal, het feit dat Engels ook in het wetenschappelijk onderwijs de boventoon voert lijkt me evident. Populaire cultuur van de laatste decennia is veelal van Engelstalige origine en de opkomst van het internet doet een dikke Engelse duit in het zakje. Als gevolg hiervan ligt in ons alledaagse taalgebruik Engels soms letterlijk meer voor de hand dan Nederlands. Het was met Duits en Frans in de voorgaande eeuwen niet anders.

Als taalhobbyist heb ik me evengoed voorgenomen bewuster om te gaan met anglicismen en ga ik proberen verjaard Nederlands taalgebruik meer in mijn alledaagse vocabulaire op te nemen. Ik raad iedereen aan een keer ‘vergeten woorden’ te googelen of een oud woordenboek open te slaan. Zo kom je achter het bestaan van woorden als ‘meutelen’, ‘patoot’ en ‘jammermoedig’. De kunst zit hem vervolgens in het gebruiken van precies de juiste uitdrukkingen: woorden die je op alledaagse basis zelden tegenkomt, maar die ook niet uit de toon vallen. Het moet natuurlijk niet geforceerd overkomen.

Verengelsing is niets nieuws en vooral niets om over in te zitten. Als je diep graaft is er überhaupt niets origineels aan de Nederlandse taal en het is onbegonnen werk om je tegen taalerosie te verzetten. Je kunt je uitdrukken zoals je wilt, maar als vervolgens niemand begrijpt waar je het over hebt, dan mis je toch een beetje het hele punt van een taal.

Boudewijn de Roode / Student en columnist