Om serieuze psychische klachten te voorkomen moet elke student een verplicht vak over persoonlijk leiderschap krijgen, schrijft TU-alumnus Mathijs van Kouwen in deze brief.
Studeren is combineren, en niet altijd zonder stress. Een meerderheid (62%) van de Nederlandse studenten ervaart (heel) veel stress, zo blijkt uit de Monitor mentale gezondheid en middelengebruik studenten hoger onderwijs van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2022.
Uit een poll die ik via het TU Delft Instagram-account mocht doen, bleek dit het geval bij 69 % van de respondenten (zie figuur 1).
Veel studenten zijn gelukkig nog niet depressief of opgebrand, maar hebben wel moeite met alle balletjes op een gezonde manier hooghouden. Deze groep studenten is groter dan ik dacht, zo bleek uit andere polls op Instagram (zie figuur 2).
Hoewel deze resultaten niet wetenschappelijk zijn, vind ik ze schrikbarend: enorm veel studenten kampen met stress en hebben baat bij beter leren plannen, uitstelgedrag verminderen en focus verbeteren. Studentenwelzijn is een aantoonbaar probleem.
Ook demissionair minister Dijkgraaf (onderwijs) erkent dat ‘het mentaal welzijn van studenten onder druk staat’. Aan de tweede kamer overhandigde hij op 14 juni dan ook een omvangrijk rapport met daarin maatregelen tegen stress en prestatiedruk onder studenten.
Verheugd las ik in deze handreiking dat opleidingen aangemoedigd worden om studenten vaardigheden te leren zoals plannen, zelfregie en mentale gezondheidsvaardigheden. Precies wat studenten volgens de eerdergenoemde polls missen.
‘De handreiking slaat wat mij betreft de plank mis’
Eindelijk een rapport met nadruk op het belang van het doceren van persoonlijk leiderschap: jezelf kunnen aansturen en op een gezonde en plezierige manier doelen kunnen bereiken. Helaas duurde het slechts een paar bullet points voordat mijn enthousiasme weer verdween.
Dit gebeurde bij de tip om gratis facultatieve vakken of workshops aan te bieden. Hierbij stond niet het woord ‘facultatieve’ tussen haakjes, maar het woord ‘gratis’. Een vergoeding vragen kan dus, maar een vak of workshop over persoonlijk leiderschap verplichten niet.
Hierdoor slaat de handreiking wat mij betreft de plank mis. Juist de studenten met (nog) gematigde mentale gezondheidsklachten zullen geen tijd of energie hebben voor een extra vak of workshop.
Dat je met het aanbieden van een facultatief vak, betaald of niet, studenten lastig bereikt, blijkt uit recent onderzoek onder 22 Nederlandse hogescholen. Hierin staat dat bestaande facultatieve vakken, workshops of trainingen onvoldoende gebruikt of gevonden worden.
‘Hulpbehoevende studenten hebben een zetje in de rug nodig’
Hulpbehoevende studenten hebben blijkbaar een zetje in de rug nodig om serieuze psychische klachten te voorkomen. Ook – en misschien zelfs juist – als ze zelf niet beseffen dat ze het nodig hebben. Daarom vind ik dat elke student een verplicht vak over persoonlijk leiderschap moet volgen.
Voor het vak moeten studiepunten (ECTS) staan, zodat de totale werkdruk van de opleiding gelijk blijft. Wat bij sommige opleidingen momenteel enkel wordt behandeld in het mentoraat of als leerdoelen van projectvakken moet als afgebakend vak worden gedoceerd door hiervoor opgeleide mensen. Studenten leren hierbij de best practices voor mentaal helder blijven, beter concentreren en in contact blijven met eigen prioriteiten en doelen.
Het vak moet aansluiten op de belevingswereld van de student: leg altijd uit ‘waarom’ en geef concrete en praktische tips. Zelf geef ik sinds 2020 – ironisch genoeg facultatieve en betaalde – trainingen over persoonlijk leiderschap aan studenten. Hierbij leg ik bijvoorbeeld uit waarom het belangrijk is om grenzen te stellen en pauzes te nemen, en geef ik de studenten tips over hoe ze hun agenda hierbij kunnen gebruiken.
De zeer positieve reacties op de training bewijzen dat het delen van praktische tips studenten helpt grip te krijgen op hun dagelijks leven. Vaak hoor ik ‘had ik dit maar eerder geweten’. Hopelijk hoor ik deze reactie in de toekomst niet meer.
Over de auteur
Mathijs van Kouwen was tot mei 2023 masterstudent sustainable energy technology aan de TU Delft. Sinds 2020 geeft hij trainingen aan studenten over persoonlijk leiderschap en het verminderen van stress.
Begin juni 2023 bracht hij een boek uit: ‘Studeren is combineren’ – minder stress en meer focus in een druk studentenleven. Hiermee hoopt hij dat meer studenten grip houden op het drukke dagelijkse studentenleven.
