Botte hork

Die 99 procent mensen die niet weten wat een Elfstedentocht is. Eenmaal aangekomen ontkom je niet aan een herbevestiging van een even generalistische als angstig passende conclusie.

Nederlanders zijn assertief! (met als episch centrum sowieso Delft). Wij zijn haantjes, houden van schoppen en ‘je mening laten horen’. Dat alles onder het mom van proactief zijn. Tja, wat meer beleefdheid, bescheidenheid: het zou ons goed staan. Iets meer van de Belgen, zei mijn vader weleens.

Het is prettig, interessant en vooral confronterend om te zien dat het anders kan, en gaat. In Londen bijvoorbeeld. Voor als je Amsterdam een smeltkroes vindt. Met vier Chinezen, een Spanjaard en twee Britten staar ik naar een lullig stukje staal, klaar voor een razend spannende civiele buigproef. Verlegenheid alom. Verscholen achter iPhones en iPads wachten mijn buitenlandse vrinden in spanning af. Het is fascinerend om te zien hoe het gros van mijn (let wel: master)studiegenoten zich weinig raad weet met de situatie. Tegen het einde stel ik voor een groepsfoto te maken voor ons verbolgen stukje staal, om ons rapport met enige zelfspot voor de lezer te veraangenamen. In plaats van met veel bombarie op, onder, en tussen de opstelling te klimmen, kijken mijn mede-wereldburgers me schaapachtig aan.

Deze eerste samenwerking zet me aan het denken (sorry, zo laatdunkend). Die jongens en meisjes uit het Oosten zijn hier niet op een Erasmusbeursje. Met hun twintig mille per jaar zouden het toch de Chinese pareltjes moeten zijn. Die generatie die Europa definitief tot het museum van de wereld maakt. En hoewel het ongetwijfeld deel is van Westerse arrogantie: als ik die wereldleiders in spe, die exploitanten van reservaat Europa zie stuntelen met opwarmprakjes in de magnetron, lijkt Het Grote Chinese gevaar een stuk verder weg.

Maar daarover hebben we het niet. Het is een misrekening om mensen te onderschatten op basis van hun slechte adem, publieke powernaps en oneindige verlegenheid. In mijn gamende, Chinese huisgenoot Peixi schuilt vast een genie.

Maurits van der Ven (24) is masterstudent bij Civiele Techniek en Geowetenschappen. Hij doet tot eind juni een uitwisseling bij UCL in Londen en start in september in Delft met afstuderen. Hij schrijft vanaf deze week per toerbeurt een column voor Delta.

Al jaren doen universiteiten pogingen om promovendi een studiebeurs te geven, in plaats van een salaris. Dat zou enorm in de kosten schelen, omdat de universiteiten dan geen sociale lasten hoeven te betalen.

Bursaal
In de vorige regeerperiode sprak de Tweede Kamer – inclusief VVD en CDA – zich uit tegen de ‘bursaal’. Toenmalig PvdA-minister Plasterk overwoog zelfs om universiteiten op hun budget te korten, als ze hun promovendi de status van werknemer zouden misgunnen.

Meer vrijheid
De tijden veranderen echter. VVD-staatssecretaris Halbe Zijlstra wil de universiteiten nu meer vrijheid geven en is van plan de wet te wijzigen: promovendi zouden niet langer als werknemers beschouwd hoeven worden. Ze zouden ook als bursaal aan de slag kunnen, met een studiebeurs. In het buitenland is de zogeheten PhD-student een normaal verschijnsel, dus waarom hier niet?

Tegenstander
De Nijmeegse Radboud Universiteit is er van oudsher op tegen. “De Radboud Universiteit was de eerste die promovendi als werknemers zag”, stelt een woordvoerder. “En dat willen we in principe zo houden. Promovendi moeten hun werk onder goede omstandigheden kunnen doen.”

Onaantrekkelijk
Twente zit op dezelfde lijn. “Zeker in de technische onderzoeksrichtingen is het nu al lastig genoeg om promovendi te vinden. Als promoveren financieel onaantrekkelijker wordt, zullen nog minder Nederlandse afgestudeerden de stap zetten en in plaats daarvan kiezen voor het bedrijfsleven.” Ook Wageningen Universiteit ‘voelt zich goed bij het huidige stelsel’, laat de raad van bestuur weten. “Wij hebben niet direct behoefte aan bursalen.”

Zeer verstandig
In Maastricht en Groningen juichen de universiteiten Zijlstra’s plan toe. Groningen noemt het voornemen van staatssecretaris Zijlstra ‘uitstekend en zeer verstandig. De universiteit heeft vorig jaar nog een rechtszaak tegen vakbond Abvakabo/FNV verloren over de bursalenkwestie.

Voorstander
Maastricht had ook promovendi-met-studiebeurs, maar gaf hun naar aanleiding van de Groningse rechtszaak alsnog een salaris. Maastricht is voorstander van het bursalenstelsel, zegt rector Gerard Mols, maar wacht de nieuwe regelgeving af.

Internationale formule
De twee Amsterdamse universiteiten VU en UvA kunnen zich eveneens in het voorstel van Zijlstra vinden. Net als de Erasmus Universiteit Rotterdam: “We willen de werknemerpromovendi niet afschaffen, maar de promotiestudent sluit beter aan op de internationale formule van de PhD-student. Dat is handig voor buitenlandse promovendi.”

Voorzieningen
Dat laatste beamen Utrecht en Eindhoven. Collegevoorzitter Yvonne van Rooy van de Universiteit Utrecht zei tegen het Digitale U-blad: “Bij een aanstelling van buitenlandse promovendi als werknemer betalen wij op dit moment premies voor voorzieningen waarvan zij nooit gebruik zullen maken. Dat lijkt me een niet erg zinnige besteding van overheidsgeld.”

Onderzoeksomzet
Daar sluit de TU Eindhoven zich bij aan. Maar eigenlijk houdt de discussie de TU/e niet werkelijk bezig: “Op dit moment maken we ons vooral zorgen over het wegvallen van de FES-middelen en de bezuinigingen op de innovatiesubsidies, waardoor we met een forse verlaging van onze onderzoeksomzet te maken krijgen. We hebben straks een kwart minder promotieplaatsen dan we hier de afgelopen jaren gewend waren.”

Negatief scenario
Intussen hoopt Nijmegen dat de andere universiteiten niet massaal op een bursalenstelsel zullen overstappen. “In het meest negatieve scenario worden we misschien financieel gedwongen om op het bursalensysteem over te gaan”, speculeert de woordvoerder, “maar daar zitten wij niet op te wachten.”

De andere universiteiten beraden zich of konden nog niet reageren.