Boedapest geeft voorbeeld van internationalisering

Een universiteit die meer wil dan alleen overleven moet zich met het buitenland bezighouden: sommige studierichtingen leveren vooral ingenieurs af voor de internationale markt, en ingenieurs zullen zich vaker in internationale circuits bewegen. Bovendien vormt het buitenland een markt om studenten te werven. Een hoogleraar van de Technische Universiteit van Boedapest vertelde onlangs in Delft hoe men daar de internationalisering aanpakt.

Op dit moment staat Delft in Nederland, zowel relatief als absoluut, bovenaan met het aantal buitenlandse studenten dat aan de instelling studeert. En onlangs is de TU begonnen met een actief wervingsbeleid om het aandeel buitenlandse hogerejaars studenten nog verder te vergroten.

Een handicap hierbij is echter de taal: over het algemeen is Nederlands de instructietaal, zodat elke buitenlandse student eerst Nederlands moet leren voordat hij/zij met de studie kan starten. Een faculteit kan aan dit probleem tegemoetkomen door het curriculum of delen daarvan in het Engels aan te bieden. Zo’n ommezwaai heeft echter nogal wat voeten in aarde en Delftse faculteiten zijn daar (nog) niet aan toe, zo bleek afgelopen vrijdag op een studiedag over dit onderwerp.

De deelnemers aan deze studiedag werden ingepraat door dr. A. Penninger, hoogleraar aan de Technische Universiteit van Boedapest, die momenteel als gastdocent aan de faculteit WTM verbonden is. Penninger is directeur van een centrum van waaruit een Engelstalige ingenieursopleiding wordt verzorgd. Al in 1984 startte men in Boedapest hiermee, omdat men inzag dat technische kennis in het Engels direct en zonder vertaling toepasbaar is en dat diverse economische belangen erbij gebaat zijn.
Belangen

Een daarvan was het verwerven van inkomsten in buitenlandse valuta, maar op langere termijn zag men er een belang dat de studenten van nu wellicht de captains of industry van morgen zijn. Als zij later aan de touwtjes trekken zullen zij sneller betrekkingen met Hongarije aanknopen. Door een Engelstalige opleiding aan te bieden raakte de universiteit meer betrokken bij internationaal onderwijs en onderzoek dan voorheen.

In de Engelstalige ingenieursopleiding nemen vrijwel uitsluitend buitenlandse studenten deel – de Hongaarse studenten blijven studeren in hun eigen taal. Financieel gezien staat het instituut los van de universiteit. Het is wel zo dat docenten van diverse faculteiten in het instituut participeren, maar het instituut kan zichzelf bedruipen.

Uit het verhaal van Penninger bleek dat men voor diverse problemen een structurele oplossing heeft gezocht. Het eerste was de heterogeniteit van de groep. Studenten komen uit allerlei landen en culturen en ook al hebben ze vereiste vooropleiding, dan nog is er niet sprake van een homogene groep wat betreft hun technische of andere voorkennis. Daarom is een voorbereidende cursus opgezet voor studenten dietekorten in hun vooropleiding hebben. Bovendien neemt men een soort plaatsingstoets af. Beide maatregelen dammen een deel van de heterogeniteit in.
Mentorsysteem

Tijdens de cursussen bleek dat het voor buitenlandse studenten moeilijk is om de colleges te volgen. Voor een deel heeft dit te maken met de Engelse taalvaardigheid van de studenten, maar voor een deel ook met die van docenten. Docenten worden dus naar Engelse cursussen gestuurd om ervoor te zorgen dat hun taalvaardigheid op peil wordt gebracht.

Een tweede probleem is dat buitenlandse studenten in een vreemde taalomgeving en cultuur terechtkomen. Om ze hierin bij te staan is een soort mentorsysteem opgericht waarbij studenten in groepsverband worden geïntroduceerd in de stad Boedapest, in de Hongaarse cultuur en ook in de sociale omgeving. Elke student krijgt iemand aangewezen bij wie hij terecht kan met vragen of problemen.

Tijdens de colleges zelf bleek dat buitenlandse studenten nogal eens te laat te komen, in slaap vallen of werk afleveren dat ver onder de maat is. Kortom: ver van huis genieten de studenten ten volle van hun vrijheid. Boedapest pakt dit aan via de samenstelling van werkgroepen. Door groepen buitenlandse studenten te mixen met andere, soms Engels sprekende Hongaarse studenten die erg goed zijn in bepaalde vakken hoopt men dat er een voorbeeld en een norm ontstaat.

Dan zijn er nog ‘economische’ problemen. De instroom van buitenlandse studenten is bijvoorbeeld allerminst constant. Men is afhankelijk van de politieke en economische situatie in andere landen en schommelingen op de valutamarkten kunnen een verblijf in het buitenland voor studenten erg kostbaar maken.

Ook in Delft?

Er zijn diverse overeenkomsten te bedenken tussen de Hongaarse en de Delftse ingenieursopleidingen. Beide universiteiten willen een belangrijke internationale rol, en willen studenten voorbereiden op een internationale carrière. Ook willen ze als universiteit meer studenten aantrekken. Er zijn echter ook verschillen. De motivering om delen van het curriculum in Engels te verzorgen is deels gelegen in het aantrekkelijk maken van het curriculum voor buitenlandse studenten, maar deels ook in de meerwaarde voor de Nederlandse studenten. Immers, door in het Engels te studeren zal je als student beter vertrouwd zijn met de taal en je dus wellicht in het internationale circuit gemakkelijker bewegen. In veel bedrijven met een internationaal karakter wordt al uitsluitend in het Engels gecommuniceerd.

Verder ligt de kans op succes op de universiteit van Boedapest hoog omdat op verschillende momenten selectie wordt toegepast. Dit leidt ertoe dat vooral de beste en meest gemotiveerde studenten overblijven.

Voor de deelnemers aan de studiedag was het nog geen gesneden koek dat Delft over moet stappen op een Engelstalig curriculum. Zeker niet voor de basis van de opleiding. Voor de hogere leerjaren of de postdoctorale fase ligt een Engelstalig (deel-)curriculum meer voor de hand. Met name specialistischeEngelstalige modulen kunnen aantrekkelijk zijn, hoewel goede huisvesting voor buitenlandse studenten vaak nog een beter visitekaartje is.

(De auteur is medewerker van de sectie Didactiek en Onderwijsontwikkeling van WTM)