Bankaboor de wereld over

Op zoek naar erfgoed van de TU, ontdekte Delta in het Science Centre de zogenaamde Bankaboor.

Deze boor, een innovatie avant la lettre, was ontworpen door de jonge mijnbouwkundig ingenieur Johannes Evert Akkeringa (1829-1864), de vijfde mijnbouwer die aan de toenmalige Koninklijke Academie afstudeerde. Zijn eerste baan was op het eiland Banka nabij de zuidpunt van Sumatra, waar tinerts werd gedolven door de Nederlandsch Oost-Indische overheid. De directie zocht een boorapparaat om de ondiepe tinzanden nauwkeuriger te karteren. Men was niet tevreden met de traditionele tjam waarmee Chinezen naar tin speurden. Dat was een ronde ijzeren staaf van 4 meter lang en 2 cm dik. Aan de onderzijde zat een holle kegel die de zand- en tinkorrels omhoog haalde.

Het toestel was een succesvol Nederlands exportproduct en wordt nog steeds gebruikt om in moeilijk toegankelijke gebieden

Akkeringa dacht out of the box en ontwierp een buis van 3 meter lang en 10 cm doorsnee, voorzien van een snijschoen. De buis kon verlengd worden en met het gewicht van vier man op een rond platform drukte de lange cylinder zich in de bodem. Uit een serie van boringen werden de diepte, de dikte en het tingehalte van de ertslichamen nauwkeurig bepaald. Het toestel is op kleine punten verbeterd en werd een succesvol Nederlands exportproduct. Nog steeds wordt het gebruikt om in moeilijk toegankelijke gebieden in zacht gesteente naar tin, goud of andere mineralen te zoeken.

Ongezond leven in de tropen

Akkeringa heeft helaas het succes van zijn vinding nauwelijks meegemaakt. In 1860 werd de eerste boor vanuit Amsterdam naar Banka verscheept en vier jaar later bezweek Johannes op 35-jarige leeftijd in Buitenzorg (tegenwoordig Bogor, West-Java) aan de tyfus die hij op Borneo had opgelopen. Het leven in de tropen was zwaar en zeer ongezond voor veel Delftse mijnbouwers. (JW)

Bron: B. Manders, ‘175 jaar TU Delft, Erfgoed in 33 verhalen’, uitgave Histechnica, 2017.